اکولالیا چیست؟

اکولالیا به معنای تکرار آواها، کلمات یا جملات است که به ویژه در کودکان مبتلا به اوتیسم مشاهده می‌شود. این پدیده معمولاً به صورت دقیق یا جزئی از آنچه شنیده‌اند، تکرار می‌شود. با این حال، اکولالیا تنها به اوتیسم محدود نمی‌شود و می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات دیگری مانند زبان‌پریشی، زوال عقل، ضربه مغزی شدید و حتی اسکیزوفرنی باشد.

اکولالیا در کودکان اوتیسم

رفتار تکراری یا ابزار ارتباطی؟
برخلاف رفتارهای تکراری مانند ضربه زدن یا دست زدن که برای خودآرام‌سازی استفاده می‌شوند، اکولالیا می‌تواند الگوهای خاصی داشته باشد. این الگوها نشان می‌دهند که کودک اوتیسم چگونه از زبان برای برقراری ارتباط استفاده می‌کند.

علائم و راه‌های تشخیص

اکولالیا می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه اوتیسم باشد و والدین را ترغیب کند تا به کلینیک‌های گفتاردرمانی مراجعه کنند. تشخیص زودهنگام و آغاز فرآیند درمان نقش بسیار مهمی در بهبود ارتباطات کودک ایفا می‌کند.

انواع اکولالیا

1. اکولالیای فوری:
   تکرار آنی کلماتی که کودک شنیده است.
2. اکولالیای تأخیری:
   تکرار کلمات یا جملات در زمان‌های بعدی، که ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها پس از شنیدن اتفاق بیفتد.

چگونه به کودکان دارای اکولالیا کمک کنیم؟

• مشاوره تخصصی گفتاردرمانی:
  همکاری با یک متخصص گفتاردرمانی می‌تواند به کودکان کمک کند تا اکولالیا را به ابزاری موثر برای برقراری ارتباط تبدیل کنند.
• تشویق به استفاده کاربردی از زبان:
  والدین باید کودک را به استفاده کاربردی از زبان در موقعیت‌های روزمره تشویق کنند.

تکرار کلمات و جملات در کودکان

اکولالیا به عنوان بخشی از رشد طبیعی کودکان نیز شناخته می‌شود. در واقع زمانی که کودکان خردسال یاد می‌گیرند که چگونه صحبت کنند، چیزهایی را که می‌شوند تقلید می‌کنند. با گذشت زمان یک کودک با رشد طبیعی حرف زدن را می‌آموزد و از آن برای برقراری ارتباط و بیان نیازها و ایده‌های خود استفاده می‌کند؛ با ربط دادن کلمات جدیدی که آموخته است.

زمانی که کودک 3 ساله می‌شود، به احتمال زیاد با استفاده از انتخاب کلمات یا ساختن عبارت‌ها با لحن و صدای خاص خودش با دیگران ارتباط برقرار می‌کند. در حالت طبیعی زمانی که کودک 4 یا 5 ساله است، می‌تواند به سوالات پاسخ واضح بدهد یا سوال بپرسد، در مکالمات شرکت کند و به روش خودش از زبان برای برقراری ارتباط استفاده کند. ممکن است اشتباهات زیادی در حرف زدن داشته باشد، اما لحن و نوع گفتار خاص خودش را دارد.

آیا تکرار کلمات یا جملات نشانه اوتیسم است؟

اما این مسئله چه ربطی با گفتار اوتیسم و به طور کُلی اوتیسم دارد. اختلال اوتیسم با سطوح مختلف خود ممکن است اختلالات گفتاری دیگری را ایجاد کند. در ادامه به این بحث بیشتر می‌پردازیم.

 

تکرار کلمات یا جملات در کودکان اوتیسم

یکی از مشکلات تشخیص تکرار کلمات در کودکان اوتیسم، این است که اکولالیا و الگوی آن ممکن است به منظورهای مختلفی استفاده شود. یعنی کودک ممکن است هر هدفی از این کار داشته باشد. این اهداف ممکن است در طول زمان تغییر کنند و همچنین ممکن است یک فرد با اهداف مختلفی از اکولالیا یا تکرار گفتار استفاده کند.

بسیاری از کودکان اوتیسم از کلمات استفاده می‌کنند و حتی گاهی از کلمات کامل بزرگسالان استفاده می‌کنند. با این حال کلمات آنها تا حدی متعلق به خودشان نیست. آنها این کلمات را با یک لحن و ترتیب مشخص که ممکن است آن را در تلویزیون، کتاب یا از زبان معلم، والدین و دیگران شنیده باشند بیان می‌کنند.

دلایل تکرار جملات و کلمات در کودکان

1. خود تحریکی: این کار که معمولا با تحریک‌سازی نیز شناخته می‌شود از اکولالیا برای ایجاد آرامش استفاده می‌کند. در واقع تکرار کلمات زمانی رخ می‌دهد که فرد با چالش‌های حسی برخورد می‌کند و بیش از حد تحریک می‌شود. و برای غلبه بر چالش های حسی انجام میدهد.

2.استفاده از عبارات پیش ساخته و زمینه ای : در این دلیل فرد با هدف ایجاد زمینه‌ای برای برقراری ارتباط استفاده می‌کند. زمانی که صحبت کردن برای کودک سخت و اضطراب آور است از تکرار عبارات استفاده می‌کند تا به کلمات مد نظر خود برسد.

2. حرف زدن با خود: به خاطر سپردن عبارات می‌تواند به کودک در حرف زدن با خود کمک کند. در این حالت کودک عبارات و کلمات سختی را که از طریق اطرافیان و یا تلویزیون شنیده است را تکرار می‌کند.

برای بسیاری از کودکان اوتیسم اکولالیا اولین قدم کلیدی برای شروع ارتباط کلامی است. برای مثال تکرار کلمات یا جملات در کودکان اوتیسم ممکن است دقیقا به صورت دیگران باشد؛ مثلا معلم بگوید «بگو متشکرم» و کودک دقیقا به جای متشکرم بگوید «بگو متشکرم». البته توجه داشته باشید که اکولالیا اغلب به عنوان یکی از علائم اوتیسم در کودکان شناخته می‌شود اما بسیاری از کودکان در حالت طبیعی نیز حرف زدن خود را با اکولالیا شروع می‌کنند.

بیشتر بخوانید: رفتارهای تکراری در اوتیسم

انواع اکولالیا

نوع اکولالیا	تعریف و ویژگی‌ها	مثال‌ها	چالش‌ها
اکولالیای تعاملی	در این نوع، کودک برای ارتباط با دیگران از عبارات شنیده‌شده استفاده می‌کند، اما ممکن است نحوه بیان غیرمنظم باشد.	تکرار جمله «شیر خوردی؟» هنگام تشنگی بیان جمله «برو عقب سروان!» در لحظات عصبانیت	فهمیدن نحوه استفاده کودک از عبارات و ارتباط دادن آن‌ها به ایده‌ها یا احساسات خاص، دشوار است.
اکولالیای غیرتعاملی	در این نوع، تکرار کلمات بیشتر برای خودآرام‌سازی یا تمرین ایده‌ها است و هدف ارتباط نیست.	تکرار کلماتی که ظاهراً معنایی ندارند بازگو کردن جملاتی برای خودآرام‌سازی	درک معنای این تکرارها دشوار است زیرا هدف ارتباطی وجود ندارد.

 

همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، انواع مختلفی از اکولالیا وجود دارد و اگر اولین بار است که با آنها آشنا می‌شوید، ممکن است کمی گیج‌کننده به نظر برسد. این به آن خاطر است که اکولالیا در طول زمان تغییر می‌کند. تکرار کلمات و جملات در گذشته به عنوان مشکلی در نظر گرفته می‌شد که باید درمان شود اما امروزه گاهی  بخشی از رشد محسوب می‌شود. اکولالیای عملکردی معمولا با عنوان اکولالیای تعاملی شناخته می‌شود.

انواع دیگر اکولالیا شامل انواع غیر تعاملی یا خفیف  هستند که مربوط به زمانی است که تکرار کلمات در کودکان اوتیسم طبق یک الگو پیشروی می‌کند. اکولالیا زودهنگام یا دیرهنگام نیز زمان تکرار کلمات و جملات را توصیف می‌کند.

اکولالیا تعاملی و غیرتعاملی

اکولالیا، به‌ویژه در کودکان مبتلا به اوتیسم، به دو دسته اصلی تعاملی و غیرتعاملی تقسیم می‌شود. هر دو نوع این الگوها عملکردی هستند اما با اهداف متفاوتی استفاده می‌شوند.

اکولالیای تعاملی

تعریف و ویژگی‌ها:
در این نوع از اکولالیا، کودکان سعی می‌کنند با دیگران ارتباط برقرار کنند. آنها از عباراتی که شنیده‌اند (مثلاً از تلویزیون یا معلمان) برای بیان ایده‌ها و احساسات خود استفاده می‌کنند، اما نحوه استفاده از این عبارات ممکن است غیرمنظم به نظر برسد.

مثال‌ها:

• کودک در تلویزیون می‌شنود: «شیر خوردی؟» و زمانی که تشنه است همان جمله را با همان لحن تبلیغ بیان می‌کند، بدون اینکه مستقیماً درخواست آب یا شیر داشته باشد.
• در لحظات عصبانیت، کودک ممکن است جمله‌ای مانند «برو عقب سروان!» را که از یک شخصیت تلویزیونی شنیده است، تکرار کند.

چالش‌ها:
اکولالیای تعاملی می‌تواند گیج‌کننده باشد زیرا کودک کلمات را به ایده‌ها یا احساسات خاص مرتبط کرده است. فهمیدن اینکه چگونه کودک از این عبارات برای بیان احساسات یا خواسته‌های خود استفاده می‌کند، نیازمند مهارت و صبر است.

 

اکولالیای غیرتعاملی

تعریف و ویژگی‌ها:
در این نوع، کودک نیازی به برقراری ارتباط با دیگران احساس نمی‌کند. تکرار کلمات ممکن است صرفاً برای اهداف شخصی مانند خودآرام‌سازی یا تمرین ایده‌ها باشد.

مثال‌ها:

• تکرار کلماتی که ظاهراً معنایی ندارند.
• بازگو کردن جملاتی برای خودآرام‌سازی یا تمرین ارتباط.

تفاوت با اکولالیای تعاملی:
در اکولالیای غیرتعاملی، هدف تکرار کلمات برقراری ارتباط نیست و اغلب نمی‌توان فهمید که کودک معنای کلمات را درک کرده یا فقط آن‌ها را تکرار می‌کند.

چگونه با اکولالیا مقابله کنیم؟

• تشخیص نوع اکولالیا:
  فهمیدن اینکه کودک از اکولالیای تعاملی یا غیرتعاملی استفاده می‌کند، اولین گام در کمک به او است.
• مشاوره تخصصی:
  کلینیک‌های گفتاردرمانی با تکنیک‌های پیشرفته می‌توانند به والدین کمک کنند تا این رفتارها را درک کرده و با کودک خود کار کنند.

 

چیزی که در این باره مهم است، این است که کودک از کلمات دیگران استفاده می‌کند و برای پیدا کردن کلمات خودش به کمک احتیاج دارد. استفاده از الگوهای اکولالیا توسط والدین یا گفتاردرمان می‌تواند به کودک کمک کند تا استایل و گفتار شخصی خودش را بسازد و از زبان اصلی و واقعی استفاده کند. به خصوص برای کودکانی که از اکولالیای خفیف استفاده می‌کنند و به عبارت‌های اصلی تغییراتی را اضافه می‌کنند؛ مثلا ممکن است یک «بله» را به جواب یک سوال اضافه کنند یا یک حرف اضافه و صفت را به کلمه اصلی اضافه کنند.

اکولالیا زودهنگام و دیرهنگام

اکولالیا در کودکان مبتلا به اوتیسم به دو نوع زودهنگام و دیرهنگام تقسیم می‌شود. هر یک از این الگوها ویژگی‌ها و اهداف متفاوتی دارند که در ادامه توضیح داده می‌شوند.

اکولالیای زودهنگام

تعریف و ویژگی‌ها:
در اکولالیای زودهنگام، کودک بلافاصله بعد از شنیدن کلمات یا جملات، همان‌ها را تکرار می‌کند. این تکرار معمولاً بدون پردازش یا تغییر در ساختار جمله اتفاق می‌افتد.

اکولالیای دیرهنگام

تعریف و ویژگی‌ها:
در اکولالیای دیرهنگام، کودک کلمات یا جملاتی را که قبلاً شنیده است، پس از یک فاصله زمانی تکرار می‌کند. این فاصله می‌تواند چند ساعت، چند روز یا حتی بیشتر باشد.

مقایسه اکولالیا زودهنگام و دیرهنگام

ویژگی‌ها	اکولالیای زودهنگام	اکولالیای دیرهنگام
زمان تکرار	بلافاصله بعد از شنیدن	پس از یک فاصله زمانی
هدف	معمولاً غیرارادی و واکنشی	می‌تواند ارادی یا غیرارادی باشد
مثال	تکرار سوال والدین: «نوشیدنی می‌خواهی؟»	بازگو کردن دیالوگ فیلم بعد از چند روز

کاربردهای اکولالیا

کودکان اوتیسم از اکولالیا برای اهداف مختلفی استفاده می‌کنند.

• برای تعامل: کودک ممکن است از اکولالیای زودهنگام یا دیرهنگام برای برقراری ارتباط با والدین یا معلمان استفاده کند.
• برای خودآرام‌سازی: برخی کودکان از اکولالیا برای آرام کردن خود در شرایط استرس‌زا بهره می‌گیرند.

مقایسه اکولالیا با پالیلالیا

ویژگی‌ها	اکولالیا	پالیلالیا
تعریف	تکرار صداها یا جملات دیگران که فرد می‌شنود.	تکرار غیرارادی کلمات یا جملات، معمولاً با صدای خود فرد.
منبع تکرار	صداهای دیگران	صداهای خود فرد
موارد مرتبط	اوتیسم، سندروم تورت، اختلالات تشنج	اوتیسم، سندروم تورت، بیماری پارکینسون، اثرات جانبی داروها
ویژگی خاص	تکرار صدای دیگران به عنوان ابزار ارتباطی یا غیرارتباطی.	تکرار یکسان و مداوم صداها یا جملات.

 

درمان تکرار کلمات (اکولالیا) در کودکان اوتیسم

درمان تکرار کلمات در کودکان اوتیسم می‌تواند به بهبود مهارت‌های ارتباطی و کاهش رفتارهای غیرکاربردی کمک کند. در ادامه راهکارهای کلیدی برای مدیریت و درمان اکولالیا ارائه می‌شود.

۱. درک مثبت از اکولالیا

اکولالیا همیشه نشانه‌ای منفی نیست و در برخی شرایط می‌تواند پتانسیل درمانی بالایی داشته باشد.

• اکولالیای عملکردی یا تعاملی:
  اگر کودک از اکولالیا برای برقراری ارتباط استفاده می‌کند، این یک گام مثبت در فرآیند رشد زبانی اوست.
• اکولالیای آرام‌سازی:
  تکرار کلمات یا صداها ممکن است به کاهش اضطراب کودک کمک کند. والدین و مربیان باید این رفتار را به عنوان یک ابزار حمایتی در نظر بگیرند.

۲. نقش گفتاردرمانی

گفتاردرمانی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای مدیریت اکولالیا است.

• آموزش جایگزینی کلمات:
  متخصص گفتاردرمانی به کودک کمک می‌کند تا به جای تکرار جملات، از عبارات کاربردی و مناسب استفاده کند.
• ایجاد ارتباط هدفمند:
  با آموزش تکنیک‌های ساده، کودک می‌آموزد که اکولالیا را به ابزاری مؤثر برای بیان خواسته‌ها و نیازهای خود تبدیل کند.

۳. بهره‌گیری از بازی درمانی

بازی درمانی می‌تواند نقش مهمی در کاهش رفتارهای اکولالیایی و تقویت مهارت‌های ارتباطی کودک داشته باشد.

• بازی‌های تکراری و تعاملی:
  بازی‌هایی که کودک را تشویق به تعامل با دیگران و پاسخ‌دهی درست به سوالات می‌کنند، مؤثر هستند.
• تشویق به استفاده از عبارات جدید:
  از کودک بخواهید در هنگام بازی، جملات و کلمات جدیدی را به کار ببرد.

۴. حمایت والدین

والدین نقش بسیار مهمی در مدیریت و درمان اکولالیا دارند.

• پاسخ مثبت به رفتارهای تعاملی:
  زمانی که کودک از اکولالیا برای تعامل استفاده می‌کند، والدین باید او را تشویق کنند.
• آموزش تدریجی عبارات کاربردی:
  والدین می‌توانند با استفاده از جملات ساده، کودک را به گفتن عبارات مناسب‌تر هدایت کنند.

۵. شناسایی الگوهای اکولالیا

بررسی الگوهای رفتاری کودک در شرایط مختلف می‌تواند به درمان کمک کند.

• اگر اکولالیا برای کاهش اضطراب استفاده می‌شود، بهتر است به جای سرکوب، ابزارهای آرام‌سازی دیگری به کودک آموزش داده شود.
• اگر اکولالیا عملکردی است، تمرکز روی تقویت آن به عنوان یک ابزار ارتباطی موثر است.