علائم فلج مغزی بسیار گسترده هستند و تشخیص آنها تقریبا کار راحتی است. این آسیب نوعی اختلال حرکتی است که در اثر آسیب مغزی یا نابهنجاری‌های خاصی به وجود می‌آید. در بسیاری از موارد، این اختلال به دلیل آسیب‌های حین تولد به وجود می‌آید. این آسیب‌ها ناشی از یک خطای پزشکی یا پیچیدگی خاصی که قبل، حین یا بعد از تولد اتفاق می‌افتد، هستند.
فلج مغزی (CP) معمولا در کودکان و نوزادانی که بین 18 تا 24 ماه سن دارند، تشخیص داده میشود. اگرچه آثار و علائم فلج مغزی ممکن است بسیار زودتر خود را نشان دهند. در واقع تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که اگر پزشک بداند باید به چه ویژگی‌های کلینیکی و تست‌هایی توجه کند، این اختلال در بچه‌هایی که 6 ماهه هستند نیز می‌تواند تشخیص داده شود. سن تشخیص به شدت ناتوانی و معلولیت فرد بستگی دارد (هرچه شدت اختلال بیشتر باشد، زودتر تشخیص داده میشود). همچنین نوع اختلال (اسپاستیک/اتتویید یا دیسکینتیک یا آتاکسی ) نیز در سن تشخیص موثر است. به سبب اینکه نشانه‌ها و علائم فلج مغزی با رشد و بلوغ سیستم عصبی کودک نمو پیدا می‌کنند، تشخیص آن ممکن است به چندین تست مختلف نیاز داشته باشد.
معاینه حضوری به خصوص برای کودکانی که آسیب در حین تولد را تجره کرده‌‌اند ضروری است. چراکه این افراد بیشتر در معرض ریسک فلج مغزی قرار دارند.
برای آشنایی بیشتر با علائم فلج مغزی و تشخیص آن با سایت کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده همراه باشید.
نشانه‌ها در برابر علائم
در زبان محاوره‌ای علائم و نشانه‌ها مترادف یک دیگر هستند. این درحالی است که از نظر فنی کلمه علائم به معنی احساس درونی فرد و نشانه‌ها به معنای شرایطی است برای دیگران قابل مشاهده است. برای مثال درد یکی از علائم بیماری‌هاست اما این درحالی است که عدم توانایی نوزادان در بالا نگه داشتن گردن خود یک نشانه محسوب میشود. نوزادان و کودکان ممکن است به سبب ناتوانی در ارتباط موثر نمی‌توانند علائم خود را بروز دهند. بنابراین تشخیص فلج مغزی در کودکان ممکن است بیشتر وابسته به نشانه‌های کلینیکی باشد.
اغلب والدین یا پزشکان با مشاهده تاخیرهای خود در رشد ابتدا به وجود فلج مغزی شک می‌کنند. این بدان معناست که کودک کارهای اصلی خود مثل غلت خوردن، خزیدن، نشستن، راه رفتن یا صحبت کردن را به خوبی و در زمان مناسب خود انجام نمی‌دهد.
در طول تشخیص این اختلال متخصصان به دنبال علائم و نشانه‌های آن هستند مثلاً تون عضلانی غیر طبیعی ؛پوسچر نامناسب،رف۱لکس های نوزادی باقی مانده و توالی رشد غیر طبیعی هستند. آنها همچنین ممکن است آزمایش‌های مکمل و اضافه‌ای نیز مثل پرتونگاری، MRI، اسکن مغز و تست‌های ژنتیک را تجویز کنند.
در بسیاری از موارد والدین علائم و نشانه‌های فلج مغزی را قبل از اینکه متخصصان تشخیص بدهند، مشاهده می‌کنند. با این حال پزشکان باید ارزیابی‌های منظم و مناسب را برای همه کودکان در نظر می‌گیرند.
علائم کُلی فلج مغزی در کودکان
کودکان در هر مرحله‌ای از رشد باشند، در پی بروز این اختلال علائم زیر را نشان می‌دهند.
- هماهنگی ضعیف
- دشواری در تکلم و فهم زبان دیگران
- باقی ماندن رفلکس های اولیه نوزادی در سنی که باید آنها را از دست بدهند
- مشکلات مربوط به مفاصل و استخوان و ساختمان بدن (عضلات و غضروف‌های سخت و کم تحرک)
- حلقه زدن دستان به صورت مشت شده
- مشکلات مربوط به کاهش حجم عضلات و بافت نرم بدن
- افزایش رفلکس ها و کلونوس ها(انقباضات ریتمی و سریع و غیر ارادی عضلات دست و پا)
- مشکلات حسی(بینایی،شنیداری یا اختلال پردازش حسی)
- راه رفتن با پنجه یا قیچی وار
- عدم توانایی کنترل مثانه و روده
- الگوهای غیرعادی دهان و زبان مثل منقبض کردن، فشار دادن زبان، گاز گردن زبان و دهان حساس
- پوسچر ابنورمال
- واکنش‌های تاخیری که نسبت به سن آنها نامناسب است به اصطلاحی دست و پا چلفتی ؛کودک نسبت به همسالان بیشتر می افتد.
علائم فلج مغزی بر حسب سن
همانطور که گفتیم علائم فلج مغزی ممکن است بر حسب سن افراد متفاوت باشد (البته والدین باید همیشه از متخصصان و پزشکان برای تشخیص آن استفاده کنند).
علائم در نوزادان
تشخیص علائم فلج مغزی در برخی کودکان ممکن است کمی سخت باشد اما به راحتی می‌تواند توسط متخصصان تشخیص داده شود. برخی از علائم در این بچه‌ها به شرح زیر است:
- زمانی که این نوزادان را از حالت درازکشیده بلند کنید نمی‌توانند سر خودشان را بالا نگه دارند.
- زمانی که آنها را نگه می‌دارید در بالا نگه داشتن پشت و گردن خود زیاده‌روی می‌کنندو مدام انها را به طرف عقب میکشد.
- کودک احساس شل بودن(هایپوتونی) یا سفت بودن (هایپرتونی )بدن خود را دارد.
- زمانی که کودک را بلند می‌کنید پاهای او به صورت صاف و منقبض یا منقطع و قیچی وار در می‌آید.
- شست‌های کودک نرم هستند و به راحتی به طرف کف دست خم میشود .
علائم در کودکان 6 ماهه و بزرگ‌تر
علاوه بر علائمی که کودکان دارای فلج مغزی که کمتر از 6 ماه سن دارند، کودکانی که بزرگ‌تر هستند ممکن علائم زیر را بروز دهند:
- کودک نمی‌تواند در هر جهتی بچرخد.
- کودک زودتر از موعد عادی چپ دست یا راست دست میشود (یعنی با یک دست راحت‌تر از دیگری می‌توانند کار کنند و از آن استفاده کنند).
- کودک در بهم رساندن دست‌های خود مشکل دارد.
- کودک ممکن است در رساندن دست خود به دهانش مشکل دارد.
علائم در کودکان 10 ماهه و بزرگ‌تر
علاوه بر علائمی که پیش از این ذکر کردیم، برای کودکانی که بیش از 10 ماه سن دارند ممکن است علائم زیر را نشان دهند:
خزیدن متمایل به یک طرف (کودک با استفاده از تنها یک دست و یک پای خود برای حرکت استفاده می‌کند).
عدم توانایی خزیدن به صورت چهار دست و پا (درعوض کودک روی باسن یا زانوهای خود به جلو میرود)
عدم توانایی ایستادن حتی زمانی که تکیه‌گاه دارند.
علائم فلج مغزی که در حدود شش ماهگی پدیدار می‌شوند
کودکان اغلب تا دو سالگی به عنوانفلج مغزی تشخیص داده نمی‌شوند؛ زمانی که نداشتن برخی از معیارهای رشد در آنها واضح میشود، والدین دچار شک می‌شوند و بعد سایر روش‌های تشخیصی به کار برده می‌شوند. اگرچه تحقیقات جدید نشان می‌دهند که تشخیص این اختلال حتی در شش ماهگی هم ممکن است. البته شش ماه واقعی به معنای شش ماه بعد از نه ماه جنینی است؛ یعنی اگر کودکی در هفت ماهگی جنینی خود به دنیا آمده، هشت ماه پس از تولد خود به سن شش ماهگی واقعی رسیده است. علائم فلج مغزی در این کودکان به اندازه‌ای مشخص است که بتوان آن را از کودکان معمولی تمایز داد.
طبق جدیدترین تحقیقات ابزارهای زیر برای تشخیص و ارزیابی احتمال وجود فلج مغزی مفید است:
- MRI مخصوص کودکان
- آزمایش کیفیت سنجی حرکت بدن
- ارزیابی چکشی نوزادان که حساسیت عصبی را نشان می‌دهد
- ارزیابی‌های رشدی کودکان
در برخی موارد خاص انجام یک فرایند تشخیصی خاص برای بررسی علائم فلج مغزی میسر نیست. اگرچه متخصصان می‌توانند با استفاده از روش‌های خاص ریسک ابتلا به این اختلال را بسنجند و احتمال آن را تعیین کنند. توجه داشته باشید که هرچه زودتر این اختلال تشخیص داده شود، بهبود عملکرد کودک راحت‌تر خواهد بود و توانایی‌های حرکتی بیشتر قابل بازیابی هستند. در بخش بعد بیشتر به اهمیت تشخیص زودهنگام این اختلال می‌پردازیم.
اهمیت تشخیص زودهنگام فلج مغزی
همانطور که گفتیم با توجه به علائم فلج مغزی تا حدودی می‌توان این اختلال را تشخیص داد. اما تشخیص این بیماری در سریع‌ترین زمان ممکن بسیار مهم است. هرچه زودتر فلج مغزی تشخیص داده شود، درمان و کنترل آن آسان‌تر و ممکن‌تر خواهد بود. تشخیص زودهنگام، درمان و کنترل این اختلال به کاهش علائم کودک کمک می‌کند و باعث افزایش توانایی‌هایی فیزیکی، اجتماعی، احساسی و شناختی او میشود.
علاوه بر این تشخیص این اختلال در کودکانی که بیماری باعث ایجاد مشکلات پزشکی شده است، مهم‌تر است؛ چراکه اینکار باعث میشود بتوانید راحت‌تر علائمی که برای کودکان مشکل ایجاد می‌کند را حل کنید. هرچه وجود فلج مغزی در این کودکان زودتر قطعی شود، بازگشت به زندگی عادی و درمان برای آنها سریع‌تر اتفاق می‌افتد. حتی ممکن است در صورت تاخیر در شناسایی این کودکان، با محدودیت درمانی مواجه شویم و حتی امکان بهبود علائم فلج مغزی در آنها وجود نداشته باشد.
البته شایسته ذکر است که اغلب تشخیص زودهنگام این اختلال به تخصص و تجربه بالایی نیاز دارد و معمولا توسط کاردرمانان باتجربه انجام میشود. شناسایی علائم فلج مغزی و غیر عادی شمردن آنها گاهی اوقات می‌تواند پیچیده باشد.
کاردرمانان چگونه می‌توانند به بهبود فلج مغزی در کودک ما کمک کنند؟
معمولا کاردرمانان مجرب و متخصص می‌توانند با تشخیص زودهنگام و برنامه‌ریزی درست باعث درمان و بهبود علائم فلج مغزی در کودک شوند. سعی شما باید بر این باشد که علائم این اختلال را بهتر کنید تا زندگی کودکتان به حالت عادی بازگردد. کاردرمان در این مسئله می‌تواند کمک زیادی به شما بکند.
کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده به عنوان بهترین کلینیک کاردرمانی کرج است . این کلینیک با ارائه خدمات متفاوت درمانی و تشخیصی می‌تواند تا حد زیادی کار شما را برای درمان کودک دلبندتان راحت کند. همچنین ارائه خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل نیز در کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی باقرزاده قابل توجه است. قطعا برای هر اختلال راه‌حل درمانی مناسبی هم وجود دارد ما کنارتان هستیم . با تشکر.
سایت خوب با مقالاتی بسیار بی نظیری دارین