لکنت یک اختلال زبانی است که می‌تواند باعث تکرار، منقطع شدن یا طولانی شدن صداها، واژها و واژها در حین صحبت کردن می‌شود. امروزه میلیون‌ها کودک و بزرگسال با اختلال لکنت زبان مواجه هستند؛ در این مورد باید گفت که کنترل لکنت زبان ممکن است! اگر شما لکنت دارید ممکن است بدانید چه چیزی را می‌خواهید بیان کنید اما به زبان آوردن این کلمات ممکن است برای شما سخت باشد. در این هنگام کلمات اصطلاحا در دهان شما گیر می‌کند و زمانی خود را پیدا می‌کنید که بارها کلمه را تکرار می‌کنید. همچنین ممکن است بر روی واژهای خاصی توقف کنید یا نتوانید برخی حروف را به درستی بیان کنید.
لکنت زبان بر روی هر فردی در هر سنی تاثیرگذار است اما معمولا بیشتر در کودکان 2 تا 6 سال رخ می‌دهد. به این نوع لکنت، لکنت رشدی گفته می‌شود و می‌تواند عوامل مختلفی داشته باشد. تقریبا 75 درصد کودکان در اثر گذشت زمان این لکنت را از دست می‌دهند. اما 25 درصد باقی‌مانده در بزرگسالی دچار مشکل می‌شوند.
اگر لکنت زبان در بزرگسالی و در اثر عواملی مثل آسیب مغزی و سکته مغزی رخ بدهد به آن لکنت با ریشه عصبی گفته می‌شود. همچنین یکی از موارد نادر لکنت زبان، لکنت فیزیولوژیک است که در اثر آسیب‌های احساسی یا سایر آسیب‌های روانی رخ می‌دهد.
روش هایی که می‌توان با انجام دادن آنها صحبت کردن را تقویت نمود که به این روش‌ها کنترل لکنت زبان گفته می‌شود. با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده همراه باشید تا با روش‌های موثر کنترل لکنت زبان آشنا شویم.
عوامل ایجاد لکنت زبان
طبق شواهد پزشکان و متخصصان هیچ عامل مشخصی را در ایجاد لکنت زبان موثر نمی‌دانند. لکنت زبان رشدی یک مشکل معمول در میان خانواده‌هاست اما اگر این لکنت زبان تا بزرگسالی به طول بیانجامد هم در زندگی فرد موثر است و هم دلایلی برای آن وجود دارد. مثلا عوامل خطرناکی که پیشبینی می‌شود در لکنت موثر باشد شامل:
- تاثیر ژنتیک و وراثت خانوادگی؛ به طوری که احتمال لکنت زبان در کودکی که اعضای درجه یک خانواده او لکنت زبان دارند بیشتر است.
- طول لکنت زبان برای 6 ماه
- سایر مشکلات رفتاری یا گفتاری
- ترس یا اضطراب شدید در مورد لکنت زبان
کنترل لکنت زبان با هر عاملی که باشد متفاوت نمی‌شود و با روش‌های درمانی خاص می‌توان همه انواع لکنت زبان را درمان یا کنترل کرد.
علائم لکنت زبان
هر کودک دوران رشد متفاوتی را طی می‌کند. کودکی که دوران رشد خود را می‌گذارند ممکن است علائم اختلال لکنت زبان را نشان بدهد. اگر علائم این اختلال 3 تا 6 ماه طول بکشد احتمالا این لکنت رشدی محسوب می‌شود و با طی زمان بهبود می‌یابد. علائم لکنت زبان ممکن است در روزهای خاص و در شرایط متفاوتی بروز پیدا کند. علائم لکنت کودک شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تکرار صداها، واژها، کلمات و برای مثال و، س یا ت
- تاخیر در بیان صداهایی مثل سین
- استفاده مکرر و بدون دلیل از کلماتی مثل: مثلا، در واقع، بر اساس، اِمّ و …
- کند حرف زدن یا حرف زدن با وقفه‌های زیاد
- حرف زدن متوقف شده و مسدود شده. دهان باز می‌ماند و هیچ کلمه‌ای بیان نمی‌شود.
- بیرون آمدن نفس در هنگام صحبت کردن
- پلک زدن سریع و لرزیدن لب‌ها در حین تکلم
- افزایش لکنت با خستگی، هیجان و استرس
- از صحبت کردن می‌ترسند
علائم لکنت می‌تواند مثل سایر اختلالات باشد و تشخیص آن به همین روش صورت بگیرد. کنترل لکنت زبان در صورتی راحت است که به خوبی علائم آن را بشناسیم و در سریع‌ترین زمان ممکن آن را تشخیص دهیم.
تشخیص لکنت زبان
اگر به یک گفتار درمان با تجربه مراجعه کنید، او از شما درباره سابقه خانوادگی از شما سوال می‌کند. همچنین در مورد علائم لکنت زبان شما یا فرزندتان سوال می‌کند. همچنین او ممکن است یک روانشانس یا اعصب شناس را به شما پیشنهاد کند تا تشخیص و ارزیابی سریع‌تر و تخصصی‌تر پیگیری شود. این متخصصان می‌توانند با تست و بررسی کودک شما از طریق تکنیک‌های مختلف، میزان اختلال گفتاری کودک شما را تشخیص دهند. آنها ممکن است سوالات زیادی در مورد وضعیت گفتاری کودکتان از شما یا حتی از کودک بپرسد که باید به دقت به آنها جواب بدهید؛ با اینکار کنترل لکنت زبان بسیار راحت‌تر خواهد بود. بنابراین توصیه می‌کنیم حتما به متخصص مراجعه کنید؛ البته گفتاردرمان درمانگر و تشخیص‌دهنده اصلی شما خواهد بود.
لکنت زبان چگونه درمان می‌شود؟
درمان لکنت زبان بر اساس سن افراد و اهداف ارتباطی آنها متفاوت خواهد بود. یک گفتاردرمان می‌تواند به شما کمک کند تا روش‌های درمانی مناسب کودکتان را پیدا کنید. همچنین گروه‌های پشتیبانی از بیماری هم می‌توانند کمک کننده باشند.
در اینجا چند روش موثر و در دسترس برای درمان و کنترل لکنت زبان با گفتاردرمانی وجود دارد:
درمان لکنت کودکان:
درمان‌های زودهنگام در کودکی می‌تواند تحت نظر یک درمانگر حرفه‌ای انجام شود و از مشکلات طولانی مدت جلوگیری کند و منجر به کنترل لکنت زبان شود. والدین یا پرستار کودک می‌توانند با صبور بودن و گوش دادن به کودک به او کمک کنند. دقت کنید که شما در حین لکنت کودک هیچگاه نباید او را مسخره کنید، حرف‌هایش را تکرار کنید یا حرف او را قطع کنید؛ بلکه باید کاملا برای او در دسترس باشید.
درمان‌های تخصصی لکنت:
تنفس درمانی، تکنیک‌های آرام‌سازی، آموزش صحبت آرام‌تر و کنترل اضطراب در میان تکنیک‌های تخصصی گفتاردرمانی برای درمان لکنت زبان دیده می‌شوند. مزیت این تکنیک‌ها این است که ثابت شده هستند و هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان کاربرد دارند.
درمان پزشکی لکنت:
هیچ شواهد تایید شده‌ای از تاثیر یک دارو بر لکنت زبان وجود ندارد اما برخی داروهایی که برای مشکلات دیگر کاربرد دارند می‌توانند برای کنترل لکنت زبان هم مفید باشند. حتما با پزشک یا گفتاردرمانتان صحبت کنید تا شما را در مورد روش مصرف این داروها و عوارض جانبی آن راهنمایی کند.
همچنین دستگاه‌های پزشکی نیز وجود دارند که می‌توان از آنها برای درمان لکنت استفاده نمود. البته این دستگاه‌ها اغلب برای درمان اختلالات دیگری استفاده می‌شوند اما گاهی برای تاثیرگذاری بر لکنت هم به کار برده می‌شوند. مثلا دستگاه‌هایی که در گوش جای می‌گیرند و برای شبیه‌سازی ذهنی کاربرد دارند. این دستگاه‌ها می‌توانند با آرام‌سازی ذهن باعث شود ارتباطات روان‌تر صورت بگیرد.
متخصصان و دانشمندان در حال تحقیق بر روی راه‌های جدید درک لکنت زبان و تست ژنتیک برای یافتن راه‌های موثرتر درمان و کنترل لکنت زبان هستند.
عدم کنترل لکنت زبان چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
اگر دیر برای بهبود یا کنترل لکنت زبان اقدام کنیم ممکن است مشکلات زیر در زندگی کودک تثبیت شود:
- مشارکت محدود در بسیاری از فعالیت‌های ضروری زندگی
- اعتماد به نفس کمتر
- عملکرد تحصیلی ضعیف
- مشکلات اجتماعی- ارتباطی
توصیه‌هایی برای کاهش اثرات لکنت زبان
در اینجا چند راه ساده برای کاهش علائم و آثار لکنت زبان وجود دارد.
کاهش سرعت تکلم
یکی از راه‌های موثر برای توقف لکنت و کمتر کردن اثر آن این است که آرام‌تر صحبت کنیم. یکی از عوامل لکنت پیدا کردن و اختلال تکلم این است که فرد سعی می‌کند سریع‌تر صحبت کند و در این حال است که به زبان آوردن همه کلمات مشکل‌زا می‌شود.
چند نفس عمیق در حین صحبت کردن و کوتاه صحبت کردن برای کاهش سرعت تکلم کمک کننده است. شما باید در طول زمان به کودک خود این روش‌ها را آموزش دهید تا کودک بتواند به مرور زمان به آرام صحبت کردن و حتی کوتاه صحبت کردن عادت کند. همچنین پیشنهاد می‌شود سعی کنید با دیگران هم طوری رفتار کنید که با یاد بگیرند با کودکتان با صبر برخورد کنند.
تمرین و تکرار
از دوستان و اعضای خانواده خود کمک بگیرید تا جمع شوند و با فرزند شما حرف بزنند. تمرین و تکرارهای چند جانبه می‌تواند تا حد زیادی به بهبود و کنترل لکنت زبان کمک کند. تمرین کردن مکالمه در یک محیط امن باعث می‌شود فرد حس بهتری نسبت به حرف زدن داشته باشد و در راحت‌تر باشد. از دیگر مزایای تمرین و تکرار این است که کودک صدای خود را می‌شنود و سعی می‌کند آن را اصلاح کند.
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم پیوستن به یک گروه که همگی لکنت زبان دارند می‌تواند مفید باشد. در این گروه‌ها شما میتوانید یاد بگیرید که چه عواملی به شما در بهتر صحبت کردن و رفع اختلال کلامی کمک می‌کند. همچنین این گروه‌ها باعث می‌شوند که درک کنید شما تنها نیستید و راه‌حلی برای رفع مشکل شما وجود دارد.
تمرین خودآگاهی
خودآگاهی نوعی از تمرین‌های مدیتیشن و تمرکز است که به شما اجازه می‌دهد آرام شوید، روی افکار خود یا فعالیت‌های خاصی تمرکز کنید. این کار هم به آرامش شما کمک می‌کند و هم از اضطراب شما می‌کاهد. هم بزرگسالان و هم کودکان می‌توانند با تمرین خودآگاهی به کنترل لکنت زبان خود کمک کنند.
شایسته ذکر است که شواهد محدودی از تاثیر تمرین خودآگاهی بر بهبود لکنت وجود دارد. در واقع تحقیقات و پژوهش‌هایی در این مورد انجام شده اما شواهد بیشتری لازم است تا ثابت شود کدام یک از انواع تمرین‌های ذهنی موجب بهبود لکنت زبان می‌شود.
صدا را ضبط کنید
برای اینکه بتوانید به خوبی موفقیت یا عدم موفقیتتان را بررسی کنید، صدایتان را ضبط کنید. ضبط صدا کمک می‌کند کسی که لکنت زبان دارد درک صحیحی از مشکل خود پیدا کند و به درستی برای حل آن بکوشد؛ چراکه گاهی ممکن است فرد به خوبی عبارت‌ها و صداهایی که در آنها مشکل دارد را به خوبی متوجه نشود.
نکته‌ای که در این رابطه باید رعایت کنید این است که در هنگام ضبط صدا استرس نداشته باشید و به آرامی صحبت کنید تا اختلالات واقعی را بشناسید؛ چون گاهی افراد سخنور هم ممکن است در اثر تند حرف زدن دچار مشکل شوند. اگر در طی زمان صدای خود را ضبط کنید و بشنوید و موفقیت خود را ببینید بیش از پیش به ادامه روند کنترل لکنت زبان خود تشویق می‌شوید.
من چگونه می‌توانم به کنترل لکنت زبان یک شخص کمک کنم؟
اگر با کسی صحبت می‌کنید که لکنت زبان دارد، خیلی مهم است که اجازه دهید آنها با سرعت مورد نظر خودشان صحبت کنند. اگر صحبت آنها را قطع کنید تنها باعث می‌شوید رشته افکار از ذهن او خارج شود و نتواند به درستی ارتباط برقرار کند؛ از طرفی اعتماد به نفس او بیشتر ضعیف می‌شود و در آینده نتواند کنترل لکنت زبان خود را به دست بگیرد.
شما همچنین ممکن است سعی کنید که جملاتشان را قبل از اینکه به اتمام برسانند حدس بزنید و تمام کنید. اما در این مواقع باید صبور باشیم و به او اجازه بدهیم حرفش را تمام کند. این نه تنها باعث می‌شود به لکنت زبان او کمک کنید بلکه تاثیر مثبتی هم بر اعتماد به نفس و حال عمومی او دارد. در کل باید گفت که پشتیبانی و حمایت همه جانبه و طولانی مدت برای بهبود یا درمان لکنت زبان لازم است.
توصیه‌هایی برای کنترل لکنت زبان و زندگی با آن
- سعی کنید یک محیط آرام و راحت برای فرد ایجاد کنید.
- یک زمان خاص را برای صحبت کردن با کودکتان کنار بگذارید.
- کودکتان را تشویق کنید تا در مورد موضوعات ساده با شما صحبت کند.
- سعی کنید به صورت نامطلوب واکنش نشان ندهید. سعی کنید به صورت مثبت و با لحن آرام کودکتان را تشویق به درست صحبت کردن کنید.
- صحبت‌های کودکتان را قطع نکنید و اجازه دهید هر طور که می‌تواند صحبت کند.
- با او آرام و شمرده صحبت کنید و از او هم بخواهید آرام به مکالمه خود ادامه دهد.
- زمانی که کودکتان با شما حرف می‌زند به او توجه کنید.
- در مورد لکنت و اینکه این اختلال قابل درمان است صحبت کنید. میتوانید به او روش‌های کنترل لکنت زبان را بیاموزید.
- معلمان و دوستان کودکتان را توجیه کنید و درباره کمکی که می‌توانند به او بکنند صحبت کنید.
- حتما سوابق خانوادگی خودتان را درباره اختلالات گفتاری با گفتاردرمانتان به اشتراک بگذارید.
- میتوانید در خانه روبه روی آینه بایستید و صحبت کردن را تمرین کنید.
شایسته ذکر است که حتی بعد از درمان کامل لکنت زبان در کودکتان باید مدتی او را تحت نظر یک متخصص (گفتاردرمان) قرار دهید؛ منظور از این کار این است مطمئن شوید لکنت دیگر به سراغ کودک نمی‌آید.
در شرایط زیر شما باید با یک گفتار درمان مجرب و متخصص تماس بگیرید تا در کنترل لکنت زبان به شما کمک کند:
- اگر لکنت زبان کودک مدتی به طول انجامید.
- اگر کودک از صحبت کردن و مکالمه می‌ترسد.
- اگر به طور کامل حرف نمی‌زند یا در حرف زدن تاخیر دارد.
- در حل مشکلات مدرسه ناتوان است.
کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده یکی از بهترین کلینیک‌های گفتاردرمانی در کرج است که از متخصص‌ترین باتجربه استفاده می‌کند. شما میتوانید علاوه بر خدمات حضوری در بهترین کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی در کرج از خدمات کاردرمانی در منزل و گفتاردرمانی در منزل نیز استفاده کنید.شما ما عزیزان در سال 1400 میتوانید از بهترین خدمات کلینیک باقرزاده استفاده کنید و کنترل لکنت زبان کودک دلبندتان را به این کلینیک بسپارید. موفق باشید.
سلام مطالب خیلی جامع و مفید بود ممنونم از شما
سلام وقت بخیر
پسرم سه سال و هشت ماهشه بعضی کلمات رو تکرار میکنه مثلا دایناسور رو میگه دای دای دای دای ناسور این اختلال گاهی وقتا خیلی شدید میشه و گاهی مواقع خیلی کم تر ممنون میشم چند تا از روش هایی که تو خونه باهاش کار کنم رو بگید
ممنون
با سلام لکنت نیاز به درمان تخصصی دارد لطفا با گفتار درمان مشورت فرمایید.
سلام رمضان حسینی هستم از افغانستان ۲۵ سالمه که مشکیل لکنت زبان دارم البته هنوز هیچ اقدامی واسه لکنت زبانم نکردم تو کشور ما درمانگری وجود نداره همین که تو فضائ مجازی جسجو کردم که شمارا پیدا کردم من از شماه کمک میخام تشکر