مراحل رشد نرمال گفتاری در کودکان:

رشد طبیعی گفتار کودکان در یک گستره متوالی و منظم و بر اساس الگوی رشد مهارت های زبانی شکل می گیرد. هنگامی که عملکرد گفتاری کودک از این روند نرمال بیرون بیاید باید تاخیر در رشد گفتار را جدی گرفت و با متخصص گفتار درمانی مشورت کرد لذا در این مقاله مراحل نرمال رشد زبان و گفتار کودک شرح داده شده است که از تولد تا شش سالگی را شامل می شود.

مهارتهای گفتاری از تولد تا 8 هفتگی:

صدا هایی که کودک تولید می کند نشان دهنده فعالیت های زیستی مانند گریه کردن و صداهای ناشی از تنفس، خوردن، دفع، مکیدن، بلعیدن، صرفه و آروغ زدن است.

رشد زبان از 2 تا 6 ماهگی:

صداهایی در عقب دهان تولید میکند.
به لبخند مادر پاسخ می دهد و صدای مادر برایش معنی دار می شود.
با دقت بیشتری به صداها گوش می دهد و به تغییر آهنگ صداها واکنش نشان می دهد.مثلا صدای مهربان را از صدای خسته تشخیص می دهد،
باشنیدن صدا سرش را به طرف منبع صدا حرکت میدهد و به دنبال منبع صدا بر می گردد.

مهارتهای گفتاری 6 ماهگی تا 1 سالگی:

مجموعه ای از صداهای تکراری و با ثبات بیشتر تولید می کند مثل: با با با با با با , د د د د د د
مدت زمان توجه شنیداریش افزایش پیدا می کند.
به صدای زنگ تلفن و به صدای اسم خودش واکنش نشان می دهد.
با شنیدن نام اعضای خانواده به آنها نگاه می کند .
مفهوم حداقل 12 کلمه را با شنیدن نام آنها می داند مثل : ماشین، عروسک و …
از صدا ها تقلید می کند .
با حرکت دادن مناسب سر و بدن نشان می دهد که درخواست کلامی مارا می فهمد مثلا دست بزن ، بابای کن. برای
برای جلب توجه دیگران صدا سازی می کند.
اولین کلمه معنادار را حدود 7 الی 9 ماهگی بیان می کند.
هنگام تنهایی از گفتار نامفهوم با لحن و گفتار افراد بزرگسال استفاده می کند مثلا صداهایی مانند : د ، ب ، م ، پ تولید می کند.
به تصویر خودش در آینه لبخند می زند و خندیدن دیگران را هم تکرار می کند.

مراحل گفتار 1 الی 1.5 سالگی:

قادر به فهم جملات ساده است مثلا : توپتو بده.
عبارت های آشنا را از یکدیگر تمیز می دهد مثلا: توپتو بده – ماشین رو بیار.
دستورات تک مرحله ای را انجام می دهد.
کلمه هایی را که می شنود را تکرار می کند.
با شنیدن نام یک شی یا تصویر آنرا شناسایی می کند ، به آن نگاه می کند و یا نشان میدهد.
معنای حدود 150 الی 200 کلمه را می داند.
تعدادی پرسش ساده رامی فهمد مثل : این چیه ، توپت کو.
شروع به فهم عبارت های طولانی تر می کند مثلا: برو کیف رو بیار.
می تواند بیش از 10 کلمه معنادار را بگوید.
در حداکثر موارد از گفتار برای ارتباط با دیگران استفاده می کند.
کلمه هایی را که می شنود را تکرار می کند.
صدا هایی مثل : د ، ب ، م ، ن ، پ ، ه در گفتار خود دارد.

گفتار در 1.5 سالگی تا 2 سالگی:

دستورهای دوتایی را به صورت مستقل انجام می دهد. مثلاً :توپ را بردار به من بده عروسک را بده .
داستان‌های کوتاه گوش می‌دهد
انواع عبارت ها را می فهمد پرسش‌های بله و یا خیر با تکان دادن سر پاسخ می دهد.
فعل هایی مانند بده برو بیا بشین بخواب و غیره را می فهمد .
هر روز کلمه های جدیدی را یاد می‌گیرد و در صحبتش جملات ساده را افزایش می دهد.
در سن ۲۴ ماهگی مفهوم ۲۵۰ تا ۳۰۰ کلمه را می داند و می تواند بیش از سی کلمه را بیان کند.
گاهی عبارت‌های دو الی سه کلمه ای را تقلید می‌کند.
وقتی در مورد خودش صحبت می‌کند از نام خودش استفاده می‌کند مال منه.
در صحبت‌هایش از سوالات پرسشی استفاده می کند. مثلا: ماشین کو توپ کجاست.
بیان همخوانهای گ و ک شروع می‌شود .
بازی های نمادین مانند کارهای منزل مثل جارو کردن را تقلید می‌کند .
بازی های وانمودی مثل خواباندن عروسک شروع می‌شود .
از یک شی به عنوان نماد شی دیگر استفاده می‌کنند مثلاً استفاده از کنترل تلویزیون به جای تلفن و یا در قابلمه به جای فرمان ماشین.

رشد گفتار و حرف زدن در 2 تا 2.5 سالگی:

گفتار نامفهوم به طرز قابل توجهی کاهش یافته است.
تعداد کلماتی که بیان می‌کنند ۲۰۰ الی ۳۰۰ کلمه است.
سوالات ساده می پرسد.
عبارت های کششی پیچیده‌تر را درک می‌کند و به کار می‌برد اینجا بشین اینو بپوش.
کاربرد بسیاری از کلمات را به کار می‌برد و میداند . مثلا وقتی می‌گوییم با چه غذا بخوریم؟ قاشق را نشان می دهد .
درک مفاهیم مربوط به اندازه را شروع می کند بزرگ کوچیک همچنین مفهوم کمیت مثل یکی… همه …و مفهوم مکان مثل زیر را می دانند.
کار برد حروف اضافه را آغاز می‌کند مثل از …برای….. از مغازه اسباب بازی فروشی …. به پارک بری
مفهوم ضمیر هایی مانند آنها و ما را درک می‌کند.
معنای حدود ۵۰۰ کلمه را می داند.
عبارتهای دو کلمه‌ای را با ثبات بیشتری به کار می‌برد.
تقاضاهای خود را با جملات دو کلمه یا بیشتر بیان می‌کند. مثلا: دستتو بشور
از ضمایر شخصی مثل من… تو…. را به کار می برد.
با به کار بردن ضمیر من به خودش اشاره می کند.
بیان نام اولین رنگ ها را آغاز می‌کند شمارش دو عدد را تکرار می‌کند. مثل: یک دو
به پرسشهایی که از آن می‌شود پاسخ می دهد. مثلاً: این چیه؟ کی؟ سرود و ترانه های کودکانه را حفظ می کند.
کلمات و یا عبارت های کوتاه را تکرار می‌کند.
بیان همخوانهای ف د خ را آغاز می‌کند‌.
همخوان های م ب پ در جایگاه انتهایی کلمات به کار می روند.
تلفظ صدا بهتر می‌شود و حدود ۶۰ درصد گفتار قابل فهم است اسباب بازی ها را به صورت درست به کار می‌رود می‌برد متناسب با عملکرد هر کدام .
در هنگام بازی فعالیت‌های مرتبط با هم انجام می‌دهد مثلاً مسواک زدن و یا خواباندن عروسک.
مفهوم عدد یک و یا دو را درک می‌کند .
بازی با کودکان دیگر را آغاز می‌کند. هنگام بازی بیشتر صحبت می‌کند از گفته های طولانی تر استفاده می کند

رشد حرف زدن 2.5 تا 3 سالگی:

حافظه شنیداری افزایش پیدا می‌کند و سه بخشی می‌شود. مثلاً: به خاطر سپردن سه اسم را دارد.
توالی دو دستور را به ترتیب باید می‌کند. برای مثال: تو بیار درو ببند.
دستورات سه قسمتی را انجام می دهد. مثلاً: کفشاتو بپوشد در و باز کن برو بیرون.
می‌تواند از عبارت هایی که از ۵ الی ۷ هجا تشکیل شده است استفاده کند. مثل: کفشامونو بپوشیم.
مفهوم اکثر فعل های رایج را می‌داند مثلاً: بشین بپوش .
مفهوم قیدهای مکان( زیر رو بالا) و بعضی قیدهای زمان( امروز دیروز) و برخی صفات معمول (کم زیاد پر خالی) را می داند.
معنای حدود ۹۰۰ الی ۱۲۰۰ کلمه را می داند.
وقتی به کودک دستورات دو الی سه قسمتی غیر مرتبط به یکدیگر می دهیم می‌تواند انجام دهد. مثلاً: لیوان را روی میز بگذارد و تلویزیون را روشن کند.
می تواند ۳ مورد از داستاان را به یاد بیاورد. مثلاً: جمله هایی از یک داستان را به یاد می آورد.
می تواند ۳ عدد یا سه کلمه به یاد آورد و تکرار کند.
مفهوم زمان گذشته فعل ها را می داند .
تلفظ صداها بیشتر می‌شود حدود ۷۵ درصد گفتار کودک قابل فهم است.
واژه های مربوط به جنسیت دختر یا پسر را بیان میکند.
نقاشی خودش را توضیح می‌دهد در مورد آن صحبت می کند.
اگر از او بخواهید می توانند نام و نام خانوادگی اش را بگوید .
از جمله های ساده سه الی چهار کلمه ای استفاده می‌کند .
از کلمات پرسشی کجا؟ چرا؟ استفاده میکند.
از ضمیر های مثل من و تو استفاده می کنند.
برخی از اسم ها مانند لباسها را به صورت جمع به کار می برد.
از ضمیر های متصل یا نشان دهنده مالکیت استفاده می کند. مثلاً: کفشش
استفاده از حروف ربط را آغاز می‌کند. مثلاً: برای اینکه… چونکه حداقل سه رنگ را بیان می کند.
اجازه گرفتن را آغاز می‌کند احساسات خود را بیان می‌کند.
می‌تواند آغاز کننده گفتگو باشد.

مهارت گفتار در 3 الی 3.5 سالگی:

حافظه شنیداری او به ۵ آیتم افزایش می یابد.
حداقل به ترتیب توالی ۳دستور را رعایت می کند ماشین تو بردار بده به من درو باز کن .
یک داستان ساده را بازگویی می کند برای مثال اتفاقات مهدکودک را تعریف می‌کند.
ساختارهای پیچیده و طولانی تر گفتاری را می فهمد. مثلاً: دوست که لباس قرمز پوشیده اسمش چیه؟ اون ماشین که خراب شده کجاست؟
به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه به داستان گوش می‌دهد .
مفاهیم پیچیده تر مانند بیشترکمتر کیفیت جنس بی نرمی را درک می‌کند.
مفهوم شب و روز را درک می کند و فعالیت های روز را از فعالیت های شب متمایز می داند.
دستوراتی که مفاهیم خالی پر و مثل هم و متفاوت را دارد درک می‌کند و انجام می‌دهد. مثلاً: توپ های مثل هم را داخل سبد بگذار.
قیدهای مکان مثل نزدیک بیرون جلو و پشت را درک می‌کند.
مفهوم مقایسه را می‌فهمد. مثلاً: دیوان منعکس داره لیوان تو نداره.

کلینیک فاطمه باقرزاده

توالی رشد مهارت های گفتار کودک تا شش سالگی