افرادی که اوتیسم دارند معمولا از نظر حسی به محرک‌های محیطی حساس‌اند. کسانی که مشکلات حسی در اوتیسم دارند، ممکن است علائم مختلفی داشته باشند و نشانه‌های خاص خود را داشته باشند.

به طور کُلی کسانی که اوتیسم دارند سیستم حسی غیر عادی دارند که پردازش آنها را از حالت عادی خارج می‌شود. این مشکلات شامل حس‌های (بینایی، شنوایی، لمس، بویایی و چشایی) است که به راحتی می‌تواند به محرک‌ها حساسیت ایجاد کند. حتی گاهی این مشکلات چالش‌هایی ایجاد می‌کنند که ممکن است برای افراد مبتلا به اوتیسم مشکل ایجاد کند؛ مشکلاتی که باعث می‌شوند اطلاعات حسی را در نظر نگیرند و حتی گاهی می‌تواند منجر به آزار فرد شود.

برخلاف افرادی که سیستم حسی نرمال دارند، کسانی که مشکلات حسی در اوتیسم دارند ممکن است به صداهای طبیعی مثل هشدار گوشی، صدای شلوغی جمعیت و یا حتی صدای تلویزیون حساسیت داشته باشند. شاید دیده باشید کودکانی که اوتیسم دارند اصلا دوست ندارند توسط دیگران لمس شوند. قبل از هر چیز باید گفت که این مشکلات نیز راه‌حل‌های خاص خود را دارند که با استفاده از مهارت‌های متخصصان قابل ارائه‌اند. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده به عنوان بهترین کلینیک کاردرمانی  و گفتاردرمانی کرج خدمات ویژه‌ای در این حیطه ارائه می‌کند. توصیه می‌کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: کاردرمانی اوتیسم

ویژگی‌های مشکلات حسی در اوتیسم

مشکلات حسی اوتیسم بیشتر حس شنوایی را درگیر می‌کند. البته این مشکلات حسی می‌توانند شامل تمام محرک‌های محیطی باشند و ثبات افراد را کاهش دهند. در برخی موارد افراد ممکن است بسیار حساس باشند به طوری که به محرگ‌های خاصی پاسخ شدید‌ بدهند اما شما متوجه این واکنش نشوید.

ویژگی‌های مشکلات حسی در حس‌های مختلف شامل:

• شنوایی: صداهای مداومی مثل صدای ماشین چمن زنی، ماشین لباسشویی، تیک تاک ساعت، قطره‌های آب یا صداهای مربوط به ترافیک می‌تواند حساسیت آزاردهنده‌ای در این افراد ایجاد کند.
• بینایی: نورهایی که به صورت چشمک زن می‌تابند یا از کنار پرده‌ها، پوسترها و آباژورها عبور می‌کنند، می‌توانند مشکلات حسی در اوتیسم را افزایش دهند.
• بویایی: این بخش شامل بوهای مختلف و سنگینی مثل بوی مواد شوینده، فرش‌ها و لباس‌های جدید، عطر و ادکلن‌ها، غذاها و برخی مواد آرایشی- بهداشتی است. افراد اوتیسمی ممکن است به این بوها حساس باشند و آزار ببینند.
• لامسه: این بخش شامل لمس بافت‌های مختلف است که ممکن است در افراد متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است به خوردن برخی غذاهایی به دلیل بافت آنها یا لمس بافت‌هایی مثل چسب یا ژله (معمولاً خوردن برخی غذاها با بافت خاص در بسیاری از افراد اوتیسم دیده می‌شود) حساس باشند.

برای شناخت علائم مشکلات حسی اوتیسم می‌توانید با بهترین کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی کرج  ؛ کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده ارتباط برقرار کنید.

انواع مشکلات حسی مربوط به اوتیسم

شاید برای شما نیز جالب باشد که برخی افرادی که اوتیسم دارند ممکن است کمتر از حالت عادی به محرک‌ها حساس باشند؛ به این معنی که پاسخی که به محرک‌ها داده می‌شود کمتر از حد طبیعی است. این اتفاق می‌تواند منجر به بروز رفتارهای تکراری مثل دست زدن، فشار دادن، گام برداشتن و ضربه زدن می‌شود.

برخی از افراد مبتلا به اوتیسم نیز می‌توانند حساسیت بیش از حدی به برخی محرک‌ها (مثل صداهای بلند) داشته باشند و به محرک‌های دیگر (مثل نیاز به دریافت تماس فیزیکی برای احساس آرامش) کمتر از حد طبیعی حساس‌اند.

تنظیم حسی به معنی آن است که پردازش حسی به درستی انجام می‌گیرد و فرد به درستی به محرک‌های ورودی واکنش می‌دهد. این فاکتور در  احساس راحتی فیزیکی و روانی بسیار مهم است. طبق پژوهش‌های مختلفی بی‌نظمی حسی یکی از موثرترین دلایلی است که باعث می‌شود افراد مبتلا به اوتیسم احساس بدی داشته باشند و در شرایط عادی نتوانند خودشان را کنترل کنند. این مشکل ممکن است شامل افرادی که اوتیسم با عملکرد بالا دارند که تا حد زیادی می‌توانند استرس خود را کنترل کنند نیز بشود.

تشخیص مشکلات حسی

تشخیص و ارزیابی مشکلات حسی در اوتیسم مشکل محور است و بر اساس دشواری‌هایی که فرد دارد انجام می‌شود. بسیاری از متخصصان آن را به عنوان یک اختلال با علائم خاص خود در نظر می‌گیرند و در کلینیک آن را تشخیص می‌دهند. این در حالی است که اختلال پردازش حسی یک اختلال مغزی قابل تشخیص توسط دستورالعمل DSM-5 نیست. برخی هم علائم این اختلال را با علائم اختلال طیف اوتیسم یکسان می‌دانند.

به هر حال اولین قدم برای اینکه بفهمیم فردی مشکلات حسی دارد یا نه، سنجش رفتار اوست. به علاوه متخصصان برای اینکه این رفتارها را با مشکلات حسی در اوتیسم مرتبط بدانند، رشد کودک را می‌سنجند و تاریخچه بیماری‌های او را بررسی می‌کنند. آنها ممکن است برخی تست‌های فیزیکی، ارزیابی‌های روانشناسی و تست‌های کاردرمانی و گفتاردرمانی را نیز بر روی کودک انجام بدهند. همچنین تست‌های تخصصی زیادی مثل تست همبستگی حسی، تست عملکرد و تست سنجش پروفایل حسی (SPM) وجود دارند که به تشخیص کمک می‌کنند.

شایسته ذکر است که گاهی ممکن است تشخیص مشکلات حسی اشتباه پیش برود و به عنوان اختلال عدم توجه یا بیش فعالی (ADHD) در نظر گرفته شود. برای اجتناب از بروز این اشتباهات لازم است آزمایش‌ها و تست‌های تخصصی گرفته شود و حتما روند تشخیص تحت نظر یک کلینیک کاردرمانی تخصصی صورت بگیرد. کلینیک کاردرمانی  و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده به عنوان بهترین کلینیک کاردرمانی کرج برای این هدف یک انتخاب عالی محسوب می‌شود.

اگر شما از نظر حسی مشکلات حسی خارج از اوتیسمعادی باشید و تنظیم حسی داشته باشید، ممکن است فهمیدن اینکه یک فرد چگونه ممکن است با چشمک زدن یک چراغ یا شنیدن صداهای بلند کنترل خود را از دست بدهد قابل درک باشد َعلی رغم آنچه که تا کنون بیان کرده‌ایم، ممکن است فقط مشکلات حسی در اوتیسم اتفاق نیافتد و افرادی که اوتیسم ندارند نیز ممکن است این مشکلات را داشته باشند؛ این اتفاق ممکن است برای همه ما بیافتد.

حتی افرادی که اوتیسم ندارند نیز می‌توانند به صدای دزدگیر ماشینی که بیرون از خانه بیش از 10 آژیر می‌زند حساس باشند. این اتفاق دلیل اینکه برخی افراد جمع‌های شلوغ و کنسرت‌ها را تحمل نمی‌کنند و از آنها خارج می‌شوند. به طور کُلی همه ما یک سیستم تنظیم حسی داریم که ظرفیت ما را تعیین می‌کند؛ در این صورت محرک‌هایی مثل صدا، نور، بو یا مزه می‌توانند به راحتی خارج از محدوده ظرفیت ما شوند. در این صورت افراد ممکن است آزار ببینند و نتوانند به خوبی رفتار خود را کنترل کنند. ظرفیت تمام افراد با یک دیگر متفاوت است.

گاهی با افزایش سن ممکن است حساسیت ما به برخی محرک‌ها افزایش یابد. شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد کودکان خردسال ممکن است محرک‌ها را کمتر از یک دیگر متمایز بدانند و واکنشی به آنها بدهند؛ بنابراین حساسیت آنها کمتر از افرادی بالغ است. این برخلاف سالمندان است که ممکن است به سر و صدا حساس باشند.

طبق یک گزارش که در سال 2018 منتشر شد، یک ششم از کودکانی که مشکلات حسی دارند، واکنش‌های روانی به محرک‌ها می‌دهند که والدین ممکن است این واکنش‌ها را اخلاق بد بدانند. در این صورت باید به وجود مشکلات حسی در اوتیسم سوءظن داشت و والدین باید از این نظر کودک را بررسی کنند.

بیشتر بخوانید: اوتیسم کودکان

معمولاً افرادی که اوتیسم با مواجهه  بیش از حد با محرک‌های حساس مواجه ، خصوصاً زمانی که این محرک‌ها از منابع مختلفی منتشر شوند ممکن است علائم زیر را نشان بدهد:

• اضطراب و ترس
• بی‌قراری
• از دست دادن تمرکز
• احساس غرق شدن یا آشفتگی
• افزایش تعداد تنفس و ضربان قلب
• عدم توانایی در شناخت علت ناراحتی
• تمایل شدید به خارج شدن از شرایط موجود
• خشم و کج خلقی

توجه داشته باشید که بسیاری از علائمی که نام بردیم ممکن است توسط افراد مختلف به صورت متفاوت احساس شوند. همچنین ممکن است این علائم توسط افراد اوتیسمی نیز حس شوند.

درمان اختلال حسی

به طور کُلی درمان‌های مخصوص مشکلات حسی در اوتیسم شامل کاردرمانی است که مهم‌ترین بخش درمان را تشکیل می‌دهد. این کار شامل یک رژیم حسی است که تمام فعالیت‌های روزمره را در بر می‌گیرد. همچنین استراتژی‌های حمایتی حسی و انواعی از فعالیت‌ها، تجهیزات و کمک‌های مختلف که برای تعادل حسی فرد به کار می‌روند، به این افراد کمک می‌کنند. روش‌های درمانی مورد استفاده تا حد زیادی به مشکل کودک و سطح تحریک او (حساسیت بیش از حد یا حساسیت کمتر از حد کافی) بستگی دارد. اغلب کسانی که مشکلات حسی اوتیسم دارند، بیش از حد به محرک‌ها حساس‌اند. برای کودکی که بیش از حد حساس است این روش‌ها می‌تواند شامل:

• کاهش نور محیط و استفاده از عینک آفتابی برای جلوگیری از تابش بیش از حد نور به چشم‌ها
• استفاده از هدفون برای کاهش صدای محیطی یا کاهش مستقیم سر و صدا
• اجتناب بالقوه از محصولات معطر (به خصوص عطرها، افشانه‌های خوشبوکننده، صابون و شوینده‌های معطر)
• ایجاد محدودیت در غذاهایی که فرد به آنها حساس است (به خصوص غذاهایی که تند، سرد و داغ)
• اجتناب از پوشیدن لباس‌هایی با جنس حساس
• استفاده از تکنیک‌های ماساژ و شستشو که باعث کاهش حساسیت کودک می‌شود

برای کودکانی که کمتر از حالت طبیعی به محرک‌ها حساس‌اند از روش‌های زیر می‌توان استفاده کرد:

• استفاده از اسباب‌بازی‌های تحریک کننده حسی (به خصوص اسباب بازی‌های جویدنی و یا زِبر)
• موقعیت‌هایی برای تاب خوردن، ضربه زدن، لمس کردن، دیدن و سایر فعالیت‌های تحریک کننده حسی
• غذاهای معطر و خوشمزه با بافت تحریک کننده مثل سبزیجات ترد و غذاهای داغ و سرد مثل بستنی
• استفاده از اسباب و وسایلی که ممکن است به کودک آسیب وارد کند

کاردرمانی و در صورت لزوم گفتاردرمانی بخش غیر قابل چشم پوشی دردرمان مشکلات حسی در اوتیسم است. در این روش‌ها با استفاده از ابزارها و اتاق‌های تخصصی می‌توان تا حد زیادی موجب بهبود کودک شد. بهترین کلینیک کاردرمانی کرج کلینیک باقرزاده است که خدمات خود را مطابق با نیاز مددجو طراحی می‌کند.

کلام آخر از کلینیک باقرزاده

درک مشکلات حسی در اوتیسم و خارج از اوتیسم برای برداشتن قدم‌های بعدی برای درمان یا مداخله بسیار مهم است؛ ممکن است فرد مورد نظر به کاردرمانی تخصصی احتیاج داشته باشد. به طور کُلی افرادی که اختلال طیف اوتیسم دارند، باید شرایط و محیط راحتی داشته باشند تا حساسیت آنها به محرک‌ها تحت کنترل قرار بگیرد. همچنین شناخت صحیح حساسیت‌های فرد می‌تواند ابزاری برای فهم رفتارهای او باشد. این کار به شما کمک می‌کند واکنش‌های فرد را بررسی کنید و بدانید چه کارهایی باید انجام بدهید و چه کارهایی انجام ندهید.

کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده به عنوان بهترین کلینیک کاردرمانی  و گفتاردرمانی کرج شناخته می‌شود که خدمات بی‌نظیری به افراده اوتیسم ارائه می‌کند. این کلینیک با ارائه خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل  در طالقانی کرج  هم سعی می‌کند راحت‌ترین شرایط را برای شما فراهم کند. توصیه می‌کنیم برای دریافت اطلاعات بیشتر با شماره تماس کلینیک باقرزاده تماس حاصل فرمایید و یا از سایر مقالات سایت بازدید نمایید. با تشکر.