دیر حرف زدن (تاخیر گفتاری) چیست؟
علت دیر حرف زدن کودک می‌تواند شامل موارد زیادی باشد. دیر حرف زدن (تاخیر گفتاری) کودک زمانی اتفاق می‌افتد که زبان و گفتار کودک کندتر از سایر کودکان طبیعی در همان است؛ البته ممکن است فرد یک الگوی رشد مشخص داشته باشد اما این الگو مناسب نباشد. برای مثال یک کودک ممکن است چهار ساله باشد اما درک و استفاده از زبان در او در حد یک کودک 5/2 ساله باشد. یک کودک ممکن است در فهم مکالمه تاخیر داشته باشد اما کودک دیگر در انجام مکالمه و بیان خود تاخیر داشته باشد.
زبان معمولا توسط کودک به دست آورده می‌شود و آموزش داده نمی‌شود. حرف زدن معمولا سلسله مراتب خاصی دارد و رشد آن به صورت طبیعی از زمان تولد، زمانی که کودک در معرض یک زبان خاص در جامعه قرار می‌گیرد، شروع می‌شود. به طور کُلی رشد زبانی کودک تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار دارد و همه این موارد بر این دیر حرف زدن کودک موثرند.
زبان از قطعات و بخش‌های مختلفی تشکیل شده که عبارتند از: مورفولوژی ( که به معنای شکل و ظاهر زبان است که از عناصر مختلفی مثل آینده، حال و گذشته است)، سمانتیک (معنی واژه‌ها)، سینتاکس (طریقه قرارگیری کلمات در کنار یک دیگر به طوری که قواعد و معانی آن را نشان می‌دهد)، پروسودی (مدت زمان ؛ریتم و شدت گام در صداهای گفتاری )، دایره واژگان(کلماتی ک کودک میشناسد و استفاده میکند )و مهارت های پراگماتیک ( قوانین اجتماعی زبان که کودک برای تعامل با دیگران استفاده میکند). در واقع همه این بلوک‌های زبانی در رشد زبانی کودک نقش دارند و علت دیر حرف زدن کودک ممکن است مربوط به یک یا چند مورد از این بلوک‌ها باشد.
تاخیر گفتاری ممکن است ابتدایی یا ثانوی باشد. اگر کودک مشکل دیگری داشته باشد که بر حرف زدن او تاثیر می‌گذارد، این تاخیر از نوع ثانوی است؛ مثلا اوتیسم، مشکلات شنوایی و مشکلات رشدی کُلی می‌تواند بر مهارت‌های گفتاری او موثر باشد. زمانی که علت دیر حرف زدن کودک ابتدایی است، هیچ مشکل دیگری در وی دیده نمی‌شود.
عمده‌ترین ویژگی‌های دیر حرف زدن کودک چیست؟
برای اینکه بتوان علت دیر حرف زدن کودک را تشخیص بدهیم، در ابتدا باید تاخیر گفتاری را در کودک بشناسیم و ویژگی‌های آن را بدانیم. برخی از ویژگی‌های این اختلال شامل:
- تاخیر در بیان اولین کلمات به طوری که تا قبل از 15 تا 18 ماهگی هیچ کلمه‌ای بیان نشود.
- کودک اولین کلمات خود را بیان کرده اما با سرعت مناسبی کلمات جدید را نمی‌آموزد و از آنها استفاده نمی‌کند.
- در سن 2 سالگی، کودک هنوز کمتر از 50 کلمه را به صورت تکی یا عبارت (مثل غذا میخوام یا پدر رفته) بیان میکند.
- کودک در فهم کلماتی که به او گفته شده یا دستورالعمل‌هایی که به او می‌دهید ضعیف است.
- حرف زدن کودک نسبت به سنش نابالغ به نظر می‌رسد.
- مشکلاتی که باعث می‌شود کودک نتواند در جمع‌های گروهی و دوستانه مثل مدرسه نتواند به درستی ارتباط برقرار کند.
- کودکان بسیار کم سن ممکن است در ارتباط چشمی، شرکت در فعالیت‌ها و حرف زدن با صداها و حرکات مختلف مشکل داشته باشند.
- کودک ممکن است در پاسخ به سوالات دیگران مشکل داشته باشد.
- کودک در قرار دادن کلمات در کنار یک دیگر مشکل دارد.
- در خواندن و نوشتن مشکل دارد.
- در رساندن پیام و منظور خود به دیگران مشکل دارد.
- با توجه به سن خود، از قواعد غلطی برای حرف زدن استفاده میکند.
کودکانی که که دیر حرف می زنند عموما با چه مشکلاتی مواجه می‌شوند؟
کودکی که تاخیر گفتاری دارد، عموما با مشکلاتی مواجه می‌شود که اگر ما متوجه این مشکلات شدیم باید سریعا برای درمان اقدام کنید. برخی از دشواری‌هایی که کودک را درگیر میکند به شرح زیر هستند:
- اگر دیر حرف زدن فقط شامل مواردی شود که مربوط به اظهار کردن باشد، کودک در بیان ایده‌ها و تفکرات خود مشکل دارد.
- اگر دیر حرف زدن فقط شامل مواردی شود که مربوط به دریافت مطالب باشد، کودک به خوبی متوجه ساختارهای کلامی و سوالات نمی‌شود.
- دشواری در دسترسی به مطالب درسی مدرسه و شرکت در کلاس
- دشواری در جلب توجه مخاطبان
- مشکل در پردازش حسی
- ضعف در برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی کارها
- ضعف در کنترل عملکرد شخصی به خصوص در ارتباطات کلامی
- ضعف در توجه و تمرکز
- ضعف در ارتباطات نوشتاری در کلاس
- ضعف در عملکرد حافظه
- ضعف در مهارت‌های سازمان‌یافته و گروهی
- دشواری در خواندن و هجی کردن
- ضعف در درک مطالب خوانده شده
راه‌حل‌هایی برای مدیریت تاخیر گفتاری کودک
همیشه راه‌حل‌هایی برای بازدهی حداکثری کودک در مدرسه و سنین پیش از آن وجود دارد. اگرچه دیر حرف زدن کودک مشکلات زیادی را برای او به وجود می‌آورد، اما این مشکلات را می‌توان تقلیل داد. در ادامه به استراتژی‌هایی اشاره می‌کنیم که با استفاده از آنها می‌توان تاخیر گفتاری کودک را تا حدی جبران کرد:
سعی کنید یک برنامه‌ریزی کاملا اختصاصی با مشارکت والدین، کودک و مراقبان کودک داشته باشید که هدف‌های دست یافتنی و مرحله‌بندی شده را در مورد حرف زدن برای کودک مشخص کند.
اگر می‌توانید به کودک خود آموزش دهید تا کارهایی را که در زمان اضطراری می‌تواند، به انجام برساند. مثلا در شرایطی که نمی‌تواند صحبت‌های دیگران را درک کند یا به درستی صحبت کند، کار خاصی را برای آرام‌سازی خود انجام بدهد.
- به متخصصان و پزشکان مجربی مراجعه کنید که می‌توانند بهترین راه‌حل‌های درمانی را به کودک شما ارائه کنند. گفتاردرمانی یکی از مهم‌ترین مراحلی است که شما باید در هنگام مواجه با تاخیر گفتاری از آن بهره ببرید.
- دائما به دنبال این باشید که مهارت‌های زبانی کودک خود را تقویت کنید.
- از فعالیت‌های شبیه بازی و مفرح برای کمک به تحریک گفتاری و یادگیری کودکتان استفاده کنید.
- از اطلاعات واضح و ساده برای آموزش به کودک استفاده کنید.
- سعی کنید علت دیر حرف زدن کودک را کشف کنید.
- از اطلاعات دیداری و تماشایی برای برقراری ارتباط با کودک استفاده کنید (به خصوص استفاده از حرکات، علامت‌ها و تصاویر)
- برای هر کاری که مختص کودک است، وقت بیشتری در نظر بگیرید.
- کلماتی که به کار می‌برید را تا حد امکان توضیح بدهید.
- در حیطه‌های مختلف و به صورت روتین با کودک صحبت کنید.
- زمانی که با کودک صحبت می‌کنید از زبان ساده استفاده کنید.
گفتاردرمانی چگونه به رشد زبانی کودک و رفع تاخیر گفتاری کمک میکند؟
دیر حرف زدن کودک می‌تواند شرایط پیچیده‌ای را برای فرزندتان به وجود بیاورد. شما با گفتاردرمانی می‌توانید کل پروسه را پیشبینی کنید و دقیقا طبق یک برنامه علمی پیشروی کنید. ضمن اینکه معمولا با گفتاردرمانی یا حتی کاردرمانی مشکلات کودکی که تاخیر گفتاری دارد حل می‌شود. راه‌حل‌هایی که گفتاردرمانی می‌تواند ارائه کند شامل:
ارزیابی گفتاری و زبانی: یکی از مهم‌ترین مراحل گفتادرمانی در افرادی که با دیر حرف زدن درگیر هستند، مشاهده و ارزیابی دقیق نقاط ضعف و قوت ارتباطی و مهارت‌های کلامی کودک است. مهارت‌هایی مثل صحبت کردن، توجه، گوش کردن، استفاده بجا از کلمات، ارتباطات اجتماعی، تلفظ و درک درست کلمات بررسی می‌شوند. همچنین کودک از نظر بقیه بیماری‌ها نیز مورد معاینه قرار می‌گیرد.
- استراتژی‌های ارتباطی: کار کردن با کودک و والدین برای تعیین اهداف و استراتژی‌هایی که به دیر حرف زدن کودک کمک می‌کنند نیز توسط گفتاردرمان آغاز می‌شود.
- فعالیت‌های روزانه: آشنایی خانواده با عملکرد مناسب روزانه و فعالیت‌هایی که باید به صورت روتین انجام شوند، انجام می‌شود.
- اهداف مرحله به مرحله: تعیین اهداف مرحله‌بندی شده و قابل دستیابی و آموزش آنها به کودک.
- اطلاعات دیداری: هماهنگی بین اطلاعات دیداری (اطلاعاتی که از طریق چشم به فرد منتقل می‌شود) و زبان و همچنین استفاده از زبان بدن در کودکان بسیار مهم است. گفتاردرمان با آموزش از این طریق به شما کمک میکند.
- آموزش: تعیین اهداف آموزشی و کمک به یادگیری مهارت‌هایی که کودک به آنها نیاز دارد. کودکی که تاخیر گفتاری دارد، به احتمال زیاد در یادگیری دچار مشکل می‌شود و به این بخش نیاز دارد.
- تناسب بین سن و حرف زدن: استفاده از مهارت‌های گفتاری متناسب با سن کودک.
- استفاده از احساسات مختلف: گفتاردرمانی با استفاده از احساسات مختلف (دیدن، شنیدن، مزه کردن، بوییدن و لمس) برای یادگیری کلمات جدید
- استفاده از کتاب: معرفی کتاب‌های داستان و آموزشی که می‌توانند به کودک شما کمک کنند.
بیشتر بخوانید: علائم اولیه اوتیسم در کودکان
چرا باید برای حل مشکل دیر حرف زدن فرزندم یک درمانگر مناسب پیدا کنم؟
تشخیص به تنهایی برای درمان کودک شما کافی نیست و شناسایی علت دیر حرف زدن کودک تنها بخشی از فرایند است. این کار دری را باز میکند که از آن طریق می‌توان نیازهای کودک را برآورده کرد و راه‌حلی برای درمان یافت. بنابراین کمک هنوز هم لازم است. کمکی که از طریق درمانگر (پزشک، گفتاردرمان، کاردرمان و …) ارائه می‌شود نتایج زیر را در پی دارد:
- استفاده از داروهای مورد نیاز که می‌توانند موثر باشند.
- ارائه تصویر کاملی از کارهایی که والدین در این رابطه باید انجام بدهند.
- کار در حیطه‌هایی که کودک در آنها به کمک احتیاج دارد.
- ارتقای ظرفیت محیطی که کودک در آن قرار دارد.
- ارزیابی وضعیت کودک و ثبت نتایجی که به دست آمده‌اند.
- و …
اگر علت دیر حرف زدن کودک را پیدا نکنیم چه اتفاقی خواهد افتاد؟
به طور کلی اگر علت دیر حرف زدن کودک را پیدا نکنیم و این اختلال را بدون درمان رها کنیم احتمالا باید با مشکلات دراز مدت و حتی غیرقابل درمانی مواجه شویم. در این صورت کودک در مسائل مختلفی دچار مشکل می‌شود که در ادامه برخی از آنها را بیان می‌کنیم:
- دنبال کردن دستورالعمل‌هایی که در خانه یا محیط اجتماعی به کودک داده می‌شود
- دایره لغات ضعیف و ناکافی که سطح دانش را محدود میکند
- درک جوک‌ها و اصطلاحاتی که در محیط‌های مختلف از آنها استفاده می‌شود و کودک با گذشتن از کنار آنها دچار اضطراب می‌شود
- یادگیری مکالمه‌های دو یا چندنفره‌ای که برای هر کسی پیش خواهد آمد
- اعتماد به نفس و عزت نفس ضعیف برای حضور در جامعه
- سو استفاده دیگران از تاخیر گفتاری کودک
- احتمال مسخره شدن از طرف دیگران
- منزوی شدن اجتماعی به این دلیل که توان برقراری ارتباط مناسب با دیگران در کودک ضعیف است
- عدم توانایی برقراری ارتباط با و و قوانین اجتماعی و در نتیجه بروز مشکلات بیشتر
- بازدهی ضعیف در آموزش
- عدم توانایی برقراری ارتباط غیر کلامی مناسب
تشخیص دلایل دیر حرف زدن کودک به چه معناست ؟
تشخیص علت دیر حرف زدن کودک به معنی آن است که علائم این اختلال را که توسط کودک یا والدین احساس می‌شود، شناسایی کنیم.
- تشخیص زودهنگام تاخیر گفتاری به موارد زیر کمک میکند:
- جلوگیری از مشکلات مرتبط با تاخیر گفتاری
- تجویز داروها مناسب
- ارائه روش‌های درمانی مناسب
- اطمینان درباره شروع روند درمانی
- کمک به حل مشکلات کودک
- دسترسی به اطلاعات لازم در مورد معنی هر یک از علائمی که کودک نشان می‌دهد
- ارتباط با افرادی که می‌توانند به ما کمک کنند
- تشخیص زمان دقیق کمک به کودک
- دسترسی به خدمات و سرویس‌هایی که برای درمان کودک لازم‌اند
راه‌حل کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده در مورد دیر حرف زدن
کودکان در سن حساسی هستند و هر گونه مشکل در آنها ممکن است به یک دردسر دائمی تبدیل شود. بنابراین مراجعه زودهنگام برای ارائه راه‌حل درمانی تاخیر گفتاری یکی از کارهایی است که والدین باید برای حل مشکلات کودک خود انجام بدهند. دیر حرف زدن کودک مشکلی است که به راحتی از طریق جلسات گفتاردرمانی و مشاوره می‌توان آن را حل کرد.
کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده به عنوان یک مرکز تخصصی مشاوره و درمان تاخیر گفتاری، می‌تواند خدمات متنوع و مناسبی در این رابطه ارائه کند. کلینیک باقرزاده معتبرترین مرکز درمانی کرج است که اعتبار خود را از طریق تبحر پرسنل و کیفیت خدمات خود به دست آورد است. این کلینیک با ارائه راهکارهای کاردرمانی در منزل و گفتاردرمانی در منزل، شرایط را برای شما عزیزان تسهیل میکند. شما می‌توانید برای دریافت مشاوره بیشتر با شماره تماس کلینیک فاطمه باقرزاده تماس حاصل فرمایید و از نظرات کارشناسان ما بهره ببرید. با تشکر از توجه شما.
