سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که عروق خونی که داخل مغز قرار دارند دچار پارگی یا خونریزی شوند و یا اینکه یک انسداد در مسیر رگ‌های خونی مغز رخ دهد. پارگی یا انسداد از رسیدن خون و اکسیژن به بافت‌های مغز جلوگیری می‌کند. بدون اکسیژن بافت و سلول‌های مغز آسیب می‌بینند و بعد از چند دقیقه فرایند مرگ را آغاز می‌کنند.
بر طبق گزارشات مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا، سکته مغزی پنجمین علت مهم مرگ در ایالات متحده است؛ به طوری که هر ساله فقط در آمریکا 795000 نفر از مردم دچار سکته مغزی می‌شوند. بنابراین این اختلال یک عارضه بسیار مهم است که باید همه ما توجه کافی داشته باشیم تا بتوان حتی المقدور از آن پیشگیری کرد. با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی باقرزاده همراه باشید تا به طور مفصل به این بیماری بپردازیم.
علائم سکته مغزی
قطع جریان خون به بافت‌های مغز موجب آسیب‌های شدید مغزی می‌شود که گاها غیر قابل جبران هستند. معمولا در اثر این بیماری ممکن است قسمت‌های مختلف مغز صدمه ببینند. علائم سکته مغزی در قسمت‌هایی از بدن مشاهده می‌شود که کنترل آنها با بخش آسیب دیده مغز بوده است. هرچه زودتر فردی که دچار این نوع سکته شده است تحت درمان مراقبت بگیرد، نتیجه بهتری دریافت می‌کندو دستگاه‌های کمتری دچار آسیب می‌شوند. به همین دلیل دانستن علائم این بیماری برای اقدام سریع لازم است. این علائم شامل :
- فلج شدن قسمت‌هایی از بدن
- بی‌حسی یا احساس ضعف در بازو، چهره، پا و به خصوص در یک طرف بدن
- مشکل در صحبت کردن یا درک صحبت‌های دیگران
- گیجی
- لکنت زبان
- مشکلات دیداری مثل مشکل در دید هر دو چشم، دیدن بلوری یا دو بینی
- مشکل در راه رفتن
- از دست دادن هماهنگی اعضای بدن و تعادل کل بدن
- سرگیجه
- سردرد ناگهانی و شدیدی که علت آن نامشخص است
یک سکته مغزی ناگهانی به مراقبت‌های فوری پزشکی نیاز دارد. اگر فکر می‌کنید شما یا یکی از اطرافیانتان دچار این اختلال شده اید، سریعا با اورژانس تماس بگیرید. درمان فوری نکته کلیدی برای پیشگیری از وقایع زیر است:
- آسیب‌های مغزی
- ناتوانی‌های طولانی مدت
- مرگ
زمانی که به صورت ناگهانی علائم این بیماری را می‌بینید نباید در تماس با اورژانس خجالت بکشید؛ چراکه بهتر است اشتباه کنید تا اینکه دچار عوارض طولانی مدت شوید. نهایت اشتباهی که ممکن است صورت بگیرد این است که شما دچار سکته مغزی نشده باشید و در این صورت باید خدا را شکر کنید. اما اگر دیر اقدام کنید ممکن است صدماتی ببینید که غیر قابل جبران باشد. پس سریع اقدام کنید و یاد بگیرید که علائم سکته را سریع تشخیص بدهید.
علائم سکته مغزی در بانوان
سکته مغزی یکی از چهار عامل عمده مرگ در میان بانوان است. خانم‌هایی که سبک زندگی پرریسک‌تری دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. به طور کلی ریسک سکته مغزی در زنان بیشتر از مردان است. اگرچه علائم این بیماری در زنان و مردان یکسان است، اما علائمی که اغلب در خانم‌ها بروز پیدا می‌کند شامل موارد زیر هستند:
- حالت تهوع و استفراغ
- دردهای بدون دلیل
- هذیان
- ضعف کُلی بدن
- کوتاه شدن تنفس و سایر مشکلات تنفسی
- از دست دادن یا کاهش هوشیاری
- تنشج
- گیجی، آشفتگی و عدم پاسخگویی
- تغییرات ناگهانی رفتاری، خصوصا افزایش تحریک‌پذیری و حساسیت
معمولا خانم‌ها بیشتر از مردان در اثر سکته فوت می‌کنند و تشخیص آن در این افراد مهم‌تر است. بنابراین توصیه می‌شود در مورد علائم این بیماری به خوبی مطالعه کنید و عوامل آن را نیز بشناسید.
علائم سکته مغزی در مردان
سکته مغزی یکی از 5 عامل عمده مرگ در مردان است. احتمال ابتلای مردان به این بیماری در جوانی بیشتر از زنان است اما طبق شواهد موجود احتمال مرگ در آنها کمتر است. همانطور که قبلا هم گفتیم، علائم این اختلال ممکن است در زنان و مردان یکسان باشد و تمام علائم ذکر شده در مردان نیز دیده شود. اما برخی از این علائم و نشانه‌ها در مردان بیشتر اتفاق می‌افتد. علائم سکته مغزی در مردان شامل:
- سستی در یک سوی بدن و مشاهده لبخند ناخواسته در لب‌ها ( به طوری که یک طرف لب به پایین خم می‌شود)
- لکنت زبان، دشواری تکلم یا مشکل در فهم زبان دیگران
- ضعف ماهیچه‌های بازو و به طور کُلی ضعف ماهیچه‌های یک طرف بدن
اگرچه ممکن است تفاوت‌هایی بین علائم مردها و زنان وجود داشته باشد، اما تشخیص این علائم برای هر دو مهم است و هرچه زودتر باید از آن اطلاع پیدا کرد.
انواع سکته مغزی
سکته‌های مغزی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: حمله موضعی زودگذر، حمله موضعی (ایسکمی) و سکته مغزی خونریزی (هموراژیک). این‌ها انواع اصلی سکته مغزی هستند که خود دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که شامل:
- سکته اِمبولیک
- سکته انعقادی
- سکته داخل مغزی
- سکته زیر آراکنوئیدی
نوع سکته می‌تواند بر روند درمان و ریکاوری فرد تاثیرگذار باشد. در ادامه با انواع آن آشنا می‌شویم.
سکته ایسکمی
در سکته مغزی ایسکمی، شریان‌هایی که به مغز خونرسانی می‌کنند باریک یا کاملا مسدود می‌شوند. این انسداد به دلیل لخته بستن سلول‌های خونی است که باعث می‌شود جریان خون به شدت کاهش پیدا کند. همچنین قطعات پلاکتی که که به علت تصلب شرایین (سخت شدن دیواره رگ‌ها) شکسته می‌شوند و منجر به انسداد رگ می‌شوند نیز در وقوع این نوع سکته موثر است.
دو نوع اصلی سکته ایسکمی شامل امبولیک و انعقادی هستند. یک سکته مغزی انعقادی زمان اتفاق می‌افتد که سلول‌ها و توده‌های خونی در یک شریان خونرسان به مغز تجمع پیدا می‌کنند؛ یعنی لخته‌های خون که انعقاد پیدا کرده‌اند به رگ‌های مغز منتقل می‌شوند و با جایگزینی در مسیر جریان خون آن را می‌بندند. سکته امبولیک زمانی رخ می‌دهد که لخته‌های خون یا سایر محتویات داخل خون به جای اینکه به مغز برسند، به سایر نقاط بدن منتقل می‌شوند.
طبق شواهد حدود 87 درصد از سکته‌های مغزی همین سکته‌های ایسکمیک هستند.
سکته امبولیک
سکته امبولیک یکی از دو نوع سکته موضعی است. این نوع سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که لخته‌های خون به جای انتقال به مغز، به سایر اعضای بدن می‌رسند؛ معمولا این اعضا شامل قلب، قلب، شریان‌های بالای سینه و گردن هستند. سپس این لخته ها بعد در گذر زمان به شریان‌های خونی داخل مغز می‌رسند. لخته داخل رگ مغزی جای می‌گیرد و به موجب آن شریان خون ورودی به مغز را می بندد که در این صورت سکته مغزی رخ می‌دهد.
سکته امبولیک ممکن است به سبب یک بیماری قلبی به وجود بیاید. ضربان قلب نامنظم می‌تواند موجب افزایش لخته‌های خونی داخل قلب شود. این لخته‌ها می‌توانند به مغز برسند یا شریان‌های دیگر را مسدود کنند. توجه داشته باشید که انعقاد خون در قلب می‌تواند منجر به سکته قلبی نیز بشود.
سکته موضعی زودگذر
حمله مغزی موضعی زودگذر که به صورت مخفف TIA نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به مغز به صورت موقتی قطع می‌شود. علائم این اختلال مانند سایر انواع سکته است اما با این تفاوت که علائم موقتی هستند و بعد از چند دقیقه یا چند ساعت از بین می‌روند.
حمله موضعی زودگذر معمولا به سبب لخته‌های خون رخ می‌دهد. این نوع حمله ممکن است نشانه یک سکته کامل در آینده باشد و نباید آن را دست کم گرفت. بهترین کار در چنین موقعیتی همان تماس با اورژانس است.
طبق گزارش‌های مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها، بیش از یک سوم افرادی که دچار حمله موضعی زودگذر شده‌اند، در یک سال سکته مغزی شدید را تجربه کرده‌اند. همچنین نزدیک به 15 درصد از افرادی که این نوع سکته را تجربه کرده‌اند، در کمتر از 3 ماه دچار سکته مغزی شده‌اند.
سکته هموراژیک
سکته مغزی از نوع خونریزی زمانی اتفاق می‌افتد که شریانی در مغز پاره می‌شود و از آن خون نشت می‌کند. خون نشت شده در مغز منجر به فشار بیشتر در داخل جمجمه شده، و موجب التهاب مغزی می‌شود که به سلول‌ها و بافت‌ها آسیب می‌رساند.
دو نوع سکته مغزی خونریزی شامل درون مغزی و آرکانوئیدی هستد. سکته درون مغزی شایع‌ترین نوع آن است که زمانی اتفاق می‌افتد که بعد از پاره شدن شریان داخل مغز، بافت‌های اطراف مغز با خون پر می‌شوند. سکته زیر آرکانوئیدی هم زمانی اتفاق می‌افتد که خون وارد فضای بین مغز و بافت‌های اطراف آن می‌شود. این نوع سکته شیوع کمتری دارد.
طبق شواهد مختلف، نزدیک به 13 درصد از سکته‌های مغزی از نوع خونریزی هستند.
سخن آخر
کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده بهترین کلینیک کاردرمانی در کرج است که خدمات متنوعی در حیطه ریکاوری و درمان سکته مغزی ارائه می‌کند. این کلینیک خدمات کاردرمانی در منزل و گفتاردرمانی در منزل را نیز به متقضایان ارائه می‌کند. شما عزیزان می‌توانید برای مشاوره با کارشناسان این کلینیک، با شماره تماس مرکز کاردرمانی باقرزاده که در بخش تماس با ما موجود است، تماس حاصل فرمایید. از توجه شما سپاسگزاریم.
