هر کسی که با ملاک‌های ابتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) آشنایی دارد می‌د اند که این اختلال به صورت سه سطح اختلال اوتیسم سطح 1، اختلال اوتیسم سطح 2 و اختلال اوتیسم سطح 3 تشخیص داده می‌شود. در واقع تقسیم‌بندی انواع اوتیسم طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات ذهنی (ویرایش پنجم) سطوح اوتیسم به 3 سطح صورت می‌گیرد.
سطوح اوتیسم در واقع بر اساس توانایی‌ها و محدودیت‌های یک شخص معین می‌شوند و بیشتر به توانایی ارتباطی، تطبیق با شرایط جدید، علایق محدود و مدیریت زندگی روزمره بستگی دارد. متخصصان به صورت ویژه مقدار نیازهای فرد اوتیسمی به حمایت‌ها را با سطح بندی تعیین می‌کنند؛ یعنی فردی با اختلال اوتیسم سطح 1 کمترین نیاز به حمایت را دارد و فرد سطح 3 به حمایت‌های گسترده‌ای برای تامین نیازهای خود نیاز دارد.
تشخیص سطوح اوتیسم باعث می‌شود پزشک‌ها و متخصصین قادر باشند یک تشخیص تخصصی داشته باشند؛ همچنین کمک می‌کند شخصی که از فرد اوتیسمی مراقبت می‌کند بداند دقیقا با چه کسی مواجه است و به توانایی‌ها و محدودیت‌های او آگاه باشد. این روش یک راه تعریف شده‌تر و بهتر برای تشخیص اوتیسم نسبت به روش‌های قبلی محسوب می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با اوتیسم و سطوح آن با کلینیک کار درمانی و گفتار درمانی فاطمه باقرزاده همراه باشید.
اوتیسم سطح 1: نیاز به حمایت
اختلال اوتیسم سطح 1 خفیف‌ترین یا بهترین نوع از اوتیسم است. کودکانی که اوتیسم سطح 1 دارند معمولا در هنگام ارتباط با دیگران اوقات سختی را سپری می‌کنند. برای مثال ممکن است کودک نتواند دقیقا منظورش را برساند یا در زمان درست صحبت کند یا اینکه از زبان بدن خود به درستی استفاده کند و متوجه الگوهای رفتاری اجتماعی شود. تشخیص سطوح اوتیسم کمک می‌کند این کودک را با شخص دیگری که اختلال شدیدتری دارد اشتباه نگیریم.
فردی که دچار اختلال اوتیسم سطح 1 شده است معمولا می‌تواند با جمله‌های کامل صحبت کند و ارتباط کلامی موثرتری برقرار کند، اما در مکالمات پی در پی و پرسش و پاسخی مشکل دارد. آنها ممکن است تلاش کنند دوست پیدا کنند اما همیشه موفق نمی‌شوند.
همچنین ممکن است این افراد در برخی زمینه‌ها انعطاف پذیر باشند اما با جابجایی از یک فعالیت به فعالیت دیگر مشکل داشته باشند. اختلال آنها به گونه‌ای است که با سازمان‌یابی و برنامه‌ریزی مشکل دارند و این موضوع مانع از استقلال کاملشان شود.
اوتیسم سطح 2: نیاز به حمایت‌های اساسی
کسانی که دچار اختلال اوتیسم سطح 2 هستند نسبت به کسانی که با عنوان اختلال سطح 1 شناخته شده‌اند، مشکلات واضح‌تری در ارتباطات کلامی و اجتماعی خود دارند. تشخیص اوتیسم سطح 2 آسان‌تر است؛ چراکه این افراد در تغییر تمرکز خود مشکلات بیشتری دارند. مثلا ممکن است افراد سطح 2 اوتیسم در هنگام جابجایی از یک فعالیت به فعالیت دیگر یا ترک مدرسه در انتهای روز بسیار ناراحت شوند. از آنجایی که سطوح اوتیسم هرچه بیشتر شوند پیچیده‌تر می‌شوند، نیاز به نگهداری و حمایت هم در این سطح از اختلال افزایش می‌یابد.
این کودکان ترجیح می‌دهند به طیف محدودی از فعالیت‌ها علاقه داشته باشند و معمولا رفتارهای تکراری از خود نشان می‌دهند. این باعث می‌شود در موقعیت‌های خاص به راحتی نتوانند تمرکز کنند. اوتیسم سطح 2 در یک کودک به معنای این است که او سعی می‌کند از جملات ساده استفاده کند و در برقراری ارتباط غیر کلامی مشکل دارد.
اوتیسم سطح 3: نیاز به حمایت‌های اساسی و شدید
اختلال اوتیسم سطح 3 شدیدترین و طاقت‌فرساترین نوع اختلال در میان سطوح اوتیسم است. کودکانی که در این سطح ارزیابی اوتیسم شده‌اند، بسیاری از مشکلات و رفتارهای سطوح قبلی را از خود نشان می‌دهند اما با اختلالات شدیدتری هم مواجه‌اند. مشکل در اظهار نظر کلامی و غیر کلامی، سختی در تمرکز، هماهنگی اجتماعی و تغییر در موضوع مورد تمرکز و شرایط از مشکلات عمده این کودکان است. علاوه بر اینها درگیر شدن با رفتارهای تکراری گیج کننده از دیگر نشانه‌ها برای تشخیص اوتیسم سطح 3 است. افرادی که با این نوع از اختلال اوتیسم درگیر هستند به طور دائم به مراقبت و حمایت نیاز دارند.
شخص مبتلا به اوتیسم سطح 3 به وضوح در توانایی صحبت کردن محدود است و نمی‌تواند یک برهم کنش و ارتباط دو سویه را آغاز کند. این شخص تنها می‌تواند رفتارهای صریح اجتماعی را بفهمد و از کنش‌ها و واکنش‌های جزئی‌تر برداشت خاصی ندارد. علاوه بر اینها شخصی که دچار اختلال سطح 3 اوتیسم است، نسبت به سایر سطوح اوتیسم به محبت بیشتری نیز نیاز دارد؛ به طوری که مراقبت و محبت از وی پیچیده‌تر است و حساسیت او را هم درگیر می‌کند.
انواع محدودیت‌های سطوح اوتیسم
اگرچه حمایت‌های مختلف از کسانی که دچار اختلال اوتیسم هستند برای اینکه کمتر علائم خود را نشان بدهند مفید است اما این افراد محدودیت‌های خاصی هم دارند. آنها ممکن است در جزئیات با هم تفاوت‌هایی داشته باشند؛ از این رو راهنمای اختلال ذهنی هم پیشنهاد می‌کند انواع حمایت‌ها و مراقبت‌ها از این افراد تخصصی‌تر و برای هر کس طبق نیازهایش باشد. برای مثال برخی از کودکان اوتیسم در مدرسه به حمایت نیاز دارند و کسی باید از آنها مراقبت کند اما در خانه مشکلی ندارند؛ این در حالی است که برخی ممکن است در خانه و مدرسه خوب باشند اما در موقعیت‌های اجتماعی‌تر دچار برخی علائم اوتیسم شوند. اینکه شخص به چه هماهنگی‌ها و مراقبت‌هایی نیاز دارد به سطوح اوتیسم ارزیابی شده در او بستگی دارد.
علاوه بر اینها سطح اوتیسم یک شخص در هنگامی که اولین بار تشخیص داده شد، ممکن است با رشد و بهبود مهارت‌های اجتماعی کاهش یابد. در این صورت شدت برخی مشکلات مثل افسردگی و اضطراب کاهش می‌یابد.
کلام آخر در مورد سطوح اوتیسم
اینکه شخصی به عنوان یکی از سطوح اختلال اوتیسم تشخیص داده شود برای اینکه بفهمید اختلالات او چقدر زیاد یا کم است مفید است. با اینکار متوجه می‌شویم فرد به چه مقدار توجه نیاز دارد و چه خدماتی باید توسط افراد دیگر که با وی در ارتباطند ایجاد شود. بهترین مراقبت و حمایت آن است که با توجه به نیازها و محدودیت‌های کودک اوتیسم با او برخورد کنیم تا به بهبود هرچه بیشتر او کمک کنیم. اگرچه تشخیص سطح اختلال اوتیسم می‌تواند به اختصاصی کردن سطح مراقبت‌ها کمک کند، اما در بین افراد مختلف یک سطح هم اختلافات جزئی‌تری وجود دارد. بنابراین باید هر چه بیشتر سعی کنیم روندهای درمانی، تشخیصی و مراقبتی را به نیازهای فرد نزدیک کنیم.
کلینیک تخصصی کار درمانی و گفتار درمانی فاطمه باقر زاده به عنوان بهترین کلینیک کرج شناخته می‌شود که به صورت تخصصی بر روی مسئله اوتیسم فعالیت می‌کند. این کلینیک به شما کمک می‌کند اختلال اوتیسم را بیشتر بشناسید، رفتار درست‌تری با فرد دچار اختلال داشته باشید و البته سطوح اوتیسم را در فرد مورد نظر به خوبی شناسایی کنید. شما عزیزان می‌توانید برای برقراری ارتباط با بهترین کلینیک کار درمانی و گفتار درمانی کرج و دریافت مشاوره از کارشناسان ما، با بخش تماس با ما ارتباط برقرار نمایید.
