ماساژ یکپارچگی حسی

در فرآیندهای یادگیری، تفکر، خلاقیت، و هوش، مغز به تنهایی نقش ندارد بلکه کل بدن دخیل است. تفکر و یادگیری لزوماً در سر، انجام نمی‌شود. در تمامی فرایندهای فکری در طول عمر آدمی، از دوران نوزادی گرفته تا دوران سالمندی، بدن به صورت یکپارچه عمل می‌کند. از طریق حس و حواس بدنی اطلاعات محیطی به مغز می‌رسد و ما جهان خود را می‌شناسیم و می‌توانیم امکانات بدیعی را خلق نماییم.

تاثیرات ماساژ یکپارچگی حسی در درمان اوتیسم در کودکان

کودکان از طریق تعامل با محیط اطراف خود به یادگیری می‌پردازند. در عصر کنونی، با پیشرفت تکنولوژی، تعامل کودکان با دنیای اطراف خود روز به روز کمتر می‌شود. چرا که انواع بازی‌های کامپیوتری جایگزین بازی‌های پر تحرک بیرون از منزل شده و کودکان را از بهره‌برداری صحیح از حواس بدنی خود محروم می‌سازند. این امر نیاز به تعمق دارد. ما باید به کودکان بیاموزیم به استفاده درست و مطلوب از این وسایل بپردازند. تا در آینده نه چندان دور شاهد عوارض نامطلوب استفاده بیش از حد از این تجهیزات نباشیم. با توجه به حساسیت موضوع لازم است نقش حواس مختلف در امر یادگیری و آموزش را بدانیم.

پردازش حواس

این حواس بدن ما هستند که اطلاعات محیط اطراف را به مغز منتقل می‌سازند تا دنیای ما شناخته شود. علت برخی از چالش‌های مربوط به عملکرد تحصیلی مسئله پردازش حسی است. بنابراین لازم است در مورد سیستم‌های حسی و ارتباط آن‌ها با رفتارهای مسئله‌ساز کلاسی آگاهی داشته باشیم. جین آیرس(1989-1923) که یک کاردرمانگر و روانشناس آموزشی بود اعتقاد داشت میان سیستم‌های حسی کودک، پردازش حواس و مشکلات حرکتی و یادگیری ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. به اعتقاد آیرس در روند رشدی کودک مهارت‌های حسی-حرکتی نقش مهمی را در مهارت‌های تحصیلی دوران مدرسه ایفا می‌کنند.

بر اساس تحقیق انجام گرفته توسط دکتر لوسی جین میلر Lucy Jane Miller از هر بیست کودک در ایالات متحده آمریکا یک نفر مبتلا به اختلال پردازش حسی هست. البته باید در نظر داشته باشیم که این رقم نتیجه این تحقیق خاص و مربوط به ایالات متحده آمریکاست. پژوهشگران دیگری ادعا می‌کنند از هر 6 کودک یک نفر به مشکلات پردازش حسی مبتلاست. امید است با انجام مطالعات بیشتر در سایر کشورها اطلاعات دقیق‌تری در این رابطه حاصل گردد.

رویکرد درمانی یکپارچگی حسی(SI) در سال 1970 توسط آیرس معرفی شد. به اعتقاد آیرس یکپارچگی حسی فرآیند عصبی است که به موجب آن امکان استفاده کارآ و مؤثر از بدن در محیط، بر اساس اطلاعات حسی دریافت شده از بدن و محیط اطراف میسر می‌شود.(آیرس1972)

مطلب پیشنهادی: کاردرمانی در کرج

تاثیر ماساژ در درمان اختلالات حسی کودک اوتیستیک

اهمیت مداخله زودهنگام با پروتکل ماساژ

مداخله زودهنگام با استفاده از پروتکل درمانی ماساژ توسط والدین می‌تواند به بهبود رابطه بین کودک و والدین کمک کند و اختلالات حسی و لمسی را در کودکان مبتلا به اوتیسم کاهش دهد. این روش یک راهکار حیاتی و موثر برای مدیریت مشکلات حسی در کودکان اوتیستیک است.

نقش ماساژ چیگانگ در بهبود مشکلات حسی

ماساژ چیگانگ، یک تکنیک سنتی چینی، در بهبود اختلالات حسی کودکان مبتلا به اوتیسم و مشکلات یکپارچگی حسی نقشی مهم دارد. این پروتکل درمانی با آزادسازی کانال‌های انرژی و از بالا به پایین بدن انجام می‌شود.

ویژگی‌های کلیدی ماساژ چیگانگ:

• رفع حساسیت لمسی
• بهبود جریان خون
• کاهش مقاومت اولیه کودک به لمس

یافته‌های تحقیق

در پژوهشی بر روی ۱۰۳ کودک پیش‌دبستانی مبتلا به اوتیسم، والدین به مدت ۵ ماه و به‌صورت شبانه این ماساژ را انجام دادند. نتایج قابل توجه این تحقیق شامل موارد زیر بود:

• افزایش درک شنیداری و زبان دریافتی
• کاهش رفتارهای اوتیستیک تا ۳۲٪
• بهبود تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی
• کاهش استرس والدین تا ۴۴٪

مراحل و تکنیک‌های ماساژ

این پروتکل شامل ۱۲ مرحله است که در طول کانال‌های انرژی در بدن انجام می‌شود. ماساژ باید با حرکات از بالا به پایین و مطابق جریان خون انجام شود. بسته به حساسیت کودک، لمس ممکن است به‌صورت ملایم یا همراه با فشار باشد.

مراحل اصلی:

1. ضربه زدن با کف دست گودشده از بالا به پایین بدن
2. ضربه زدن هم‌زمان با دو دست
3. مالش گوش‌ها و ضربه زدن به شانه‌ها و انگشتان
4. مالش انگشتان و فشار ملایم در مناطق حساس
5. ماساژ شکم در جهت عقربه‌های ساعت برای کودکان بدون یبوست
6. مالش عمقی از پشت زانو تا پاشنه پا
7. فشردن برجستگی کف پا و حرکت دادن پا به سمت بدن

توصیه‌ها برای والدین

• • استمرار ماساژ برای حداقل ۱۰ ماه تاثیرات مثبت آن را افزایش می‌دهد.
  • مقاومت اولیه کودک به لمس با تکرار کاهش می‌یابد.
  • تغییرات مثبت معمولاً پس از دو هفته مشاهده می‌شوند.

 

شماره	نتیجه ماساژ حسی
1	افزایش زبان دریافتی یا درک شنیداری کودکان
2	کاهش قابل ملاحظه رفتارهای اوتیستیک
3	کاهش شدت اوتیسم تا ۳۲%
4	افزایش تعاملات والد و کودک
5	شکل‌گیری پیروی از قوانین در کودکان
6	کاهش استرس والدین تا ۴۴%
7	بهبود در رفتار
8	بهبود مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی

تحریکات حسی و نقش آن در یکپارچگی حسی

مفهوم یکپارچگی حسی

یکپارچگی حسی فرآیندی طبیعی و رشد محور در سیستم عصبی انسان است که از زمان جنینی آغاز شده و در تمام طول زندگی ادامه دارد. این فرآیند شامل تنظیم، ترکیب، و سازماندهی تحریکات حسی از بدن و محیط پیرامون می‌شود تا پاسخ‌های متناسب و هدفمندی به این تحریکات ارائه دهد.

اهمیت دوران کودکی در یکپارچگی حسی

۷ سال اول زندگی، دوران اوج یکپارچگی حسی محسوب می‌شود. در این دوره، کودکان با شناخت اعضای بدن خود، طرح‌ریزی و اجرای حرکات عملکردی را یاد می‌گیرند. یکپارچگی حسی نه تنها برای استفاده موثر از بدن در محیط ضروری است، بلکه پایه‌ای برای آموزش و رفتارهای پیچیده آینده نیز محسوب می‌شود.

انواع حواس و نقش آن‌ها

حواس پایه و مکمل

• حواس پنج‌گانه: بویایی، شنوایی، بینایی، لامسه، و چشایی.
• حواس پایه‌ای: حس حرکت (وستیبولار) و حس وضعیت (عمقی)، که اساس رشد سایر حواس و عملکردها هستند.

سیستم وستیبولار (Vestibular)

نقش حس حرکت در بدن

سیستم وستیبولار، که اطلاعات را از گوش داخلی دریافت می‌کند، به تشخیص جهت، سرعت، تعادل، و تغییرات در وضعیت بدن کمک می‌کند. این سیستم، پایه‌ای برای تمامی عملکردها بوده و در تنظیم رفتار، تمرکز، و هماهنگی بدن نقش دارد.

علائم اختلالات در سیستم وستیبولار:

1. ترس از حرکات طبیعی مانند تاب خوردن یا سرسره.
2. دشواری در بالا و پایین رفتن از پله‌ها.
3. عدم تعادل در راه رفتن.
4. عدم لذت از ماشین سواری یا بازی‌های حرکتی.
5. تمایل به حرکات شدید مانند چرخیدن بدون احساس سرگیجه.

سیستم حس عمقی (Proprioception)

درک وضعیت بدن و حرکات

سیستم حس عمقی اطلاعاتی درباره وضعیت مفاصل و عضلات بدن ارائه می‌دهد. این حس کمک می‌کند تا مغز بفهمد کدام قسمت بدن در حال حرکت است و چگونه باید حرکت کند.

ویژگی‌های حس عمقی:

• شناخت وضعیت بدن بدون نگاه کردن.
• تنظیم خودکار حرکات بدنی.
• امکان انجام حرکات ظریف مانند نوشتن، غذا خوردن، یا بستن دکمه‌ها.

راهکارهای تقویت حواس پایه

تقویت سیستم وستیبولار:

• استفاده از بازی‌های حرکتی مانند تاب خوردن، سرسره، دوچرخه سواری، و لی‌لی کردن.
• فعالیت‌هایی که نیازمند حفظ تعادل و هماهنگی هستند.

تقویت حس عمقی:

• فعالیت‌هایی مانند حمل اجسام سنگین، لمس محکم، یا حرکات مخالف جاذبه.
• تمرین‌های حرکتی که باعث تقویت شناخت بدن و هماهنگی حرکتی شوند.

  اهمیت حواس پایه در رشد و یادگیری

  حواس پایه مانند وستیبولار و عمقی، اساس رشد و یادگیری انسان را تشکیل می‌دهند. آگاهی از این حواس و ارائه تمرینات مناسب برای تقویت آن‌ها، می‌تواند به بهبود مشکلات یادگیری و حرکتی کمک کرده و کیفیت زندگی افراد را ارتقا دهد.

 

سیستم پروپریوسپتیو یکی از بخش‌های مهم سیستم حسی بدن است که به شناسایی موقعیت و حرکت بدن در فضا کمک می‌کند. این سیستم اطلاعاتی از گیرنده‌های عضلات، مفاصل و رباط‌ها به مغز ارسال می‌کند. بد کارکردی یا اختلال در این سیستم می‌تواند علائم متعددی ایجاد کند که در زیر به آنها اشاره می‌شود:

1. کاهش تعادل و هماهنگی

• فرد ممکن است در حفظ تعادل خود مشکل داشته باشد، به ویژه هنگام راه رفتن یا ایستادن روی یک پا.
• احتمال زمین خوردن یا افتادن افزایش می‌یابد.

2. مشکلات حرکتی

• دشواری در انجام حرکات دقیق، مانند بستن دکمه یا نوشتن.
• حرکات ممکن است ناشیانه یا ناموزون به نظر برسند.

3. کاهش آگاهی از وضعیت بدن

• فرد ممکن است متوجه موقعیت دقیق اندام‌های خود در فضا نباشد.
• حس “ناپایداری” یا “گم شدن” موقعیت بدن در فضا.

4. اختلال در راه رفتن

• قدم‌های نامنظم یا عدم توانایی در هماهنگی صحیح حرکات پا.
• نیاز به نگاه کردن مداوم به پاها هنگام راه رفتن.

5. کاهش قدرت عضلات

• احساس ضعف یا ناتوانی در برخی عضلات به دلیل ارتباط نادرست بین مغز و عضلات.

6. درد یا ناراحتی در مفاصل

• اختلالات پروپریوسپتیو ممکن است منجر به استفاده نادرست از مفاصل و عضلات شود که باعث درد یا آسیب‌های بیشتر می‌شود.

7. سرگیجه و گیجی

• به دلیل ارتباط نزدیک سیستم پروپریوسپتیو با حفظ تعادل، اختلال در این سیستم می‌تواند باعث احساس گیجی یا سرگیجه شود.

8. اختلال در فعالیت‌های روزمره

• فرد ممکن است در انجام فعالیت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن، رانندگی، یا استفاده از ابزارها دچار مشکل شود.

علل احتمالی بد کارکردی سیستم پروپریوسپتیو:

• آسیب‌دیدگی عصب‌ها یا عضلات (مانند نوروپاتی محیطی).
• بیماری‌های نورولوژیک (مانند مولتیپل اسکلروزیس یا پارکینسون).
• آسیب به مغز یا نخاع.
• مشکلات مفاصل یا عضلات ناشی از کهولت سن یا آسیب.

در صورت مشاهده چنین علائمی، مراجعه به کلینیک کاردرمانی برای ارزیابی و درمان مناسب ضروریاست.

علائم بدکاری سیستم پروپریوسپتیو در کودکان

علائم	شرح در کودکان
کاهش تعادل و هماهنگی	مشکل در حفظ تعادل هنگام دویدن یا راه رفتن؛ افتادن مکرر؛ دشواری در یادگیری دوچرخه‌سواری یا ورزش‌هایی که نیاز به تعادل دارند.
مشکلات حرکتی	حرکات ناشیانه؛ مشکل در فعالیت‌هایی مانند نقاشی، بستن دکمه‌ها یا استفاده از قاشق و چنگال؛ دیرتر از همسالان در انجام مهارت‌های حرکتی.
کاهش آگاهی از وضعیت بدن	برخورد مکرر به اشیاء؛ تمایل به بازی‌های پرتحرک که نیاز به آگاهی از بدن در فضا دارند؛ مشکلات در یادگیری مهارت‌های ورزشی.
اختلال در راه رفتن	راه رفتن با قدم‌های نامنظم؛ تمایل به ایستادن یا راه رفتن روی انگشتان پا؛ راه رفتن با الگوی غیرمعمول یا نامتقارن.
کاهش قدرت عضلات	ضعف عضلانی که ممکن است باعث دیر نشستن، ایستادن یا راه رفتن در کودکان شود؛ دشواری در بازی‌های نیازمند قدرت عضلات.
درد یا ناراحتی در مفاصل	شکایت از درد در زانوها، آرنج یا مفاصل دیگر بدون دلیل واضح؛ احتمالاً به دلیل استفاده نادرست از مفاصل.
سرگیجه و گیجی	ممکن است باعث ناتوانی در هماهنگی چشم و سر هنگام بازی یا فعالیت شود؛ بی‌قراری در فعالیت‌هایی که نیاز به تعادل دارند.
اختلال در فعالیت‌های روزمره	تأخیر در یادگیری مهارت‌های خودیاری مانند لباس پوشیدن یا غذا خوردن؛ مشکل در شرکت در فعالیت‌های گروهی یا مدرسه‌ای.

علائم بدکاری سیستم پروپریوسپتیو در بزرگسالان

علائم	شرح در بزرگسالان
کاهش تعادل و هماهنگی	احساس ناپایداری در هنگام ایستادن یا راه رفتن؛ افزایش خطر زمین خوردن، به‌ویژه در محیط‌های تاریک یا ناپایدار.
مشکلات حرکتی	دشواری در انجام حرکات دقیق مانند بستن زیپ یا استفاده از ابزار؛ حرکات ناموزون و غیرهماهنگ در فعالیت‌های روزمره.
کاهش آگاهی از وضعیت بدن	عدم آگاهی از موقعیت اندام‌ها در فضا؛ نیاز به نگاه کردن به اندام‌ها هنگام حرکت؛ حس ناپایداری و عدم اطمینان به حرکات بدن.
اختلال در راه رفتن	الگوی قدم زدن نامنظم یا متزلزل؛ نیاز به حمایت هنگام راه رفتن در سطوح ناپایدار یا پله‌ها.
کاهش قدرت عضلات	احساس ضعف یا خستگی سریع عضلات هنگام فعالیت؛ کاهش توانایی در انجام وظایف فیزیکی طولانی یا سنگین.
درد یا ناراحتی در مفاصل	دردهای مزمن مفصلی یا عضلانی ناشی از استفاده نادرست یا بیش از حد از اندام‌ها؛ افزایش خطر آسیب مفصلی.
سرگیجه و گیجی	احساس سرگیجه مداوم یا گهگاه؛ دشواری در تغییر وضعیت سریع بدن، مانند ایستادن ناگهانی.
اختلال در فعالیت‌های روزمره	دشواری در انجام فعالیت‌های روزانه مانند رانندگی، آشپزی یا استفاده از ابزار؛ کاهش کارایی در وظایف حرفه‌ای یا خانگی.

 

حس لامسه

درون‌دادهای لمسی از طریق اعصاب زیر پوست و بافت‌های درونی دریافت می شود و اطلاعات مربوطه به مغز فرستاده می‌شود. در واقع حس لامسه مرز بین شخص و دیگران را تعیین می‌کند. به همراه حس عمقی منجر به دریافت تصویری از بدن می‌شود. لامسه خیلی زود تحت تأثیر قرار می‌گیرد و نقش مهمی در درک ما از محیط پیرامون خود دارد. همچنین منجر به بروز واکنش‌های حفاظتی در آدمی برای حفظ حیات و بقا می‌شود.

پردازش حس لامسه به معنی توانایی تشخیص انواع مختلف محرکات لمسی است که یا به طور خام از پوست دریافت می‌شود مانند: درد، لمس سطحی یا سبک، درجه حرارت یا دما و فشار و یا مربوط به اندام‌های درونی مانند: ضربان قلب، گرسنگی، حالت هوشیاری و حتی خلق و خو است که به حس احشایی معروف است. این حس بدون نیاز به خودآگاهی عمل می‌کند و برای ما قابل مشاهده نیست(کرانوویتز،1998)

در صورت کارکرد نامناسب سیستم لامسه تحریکات حسی دریافت شده از پوست به طور صحیح پردازش نمی‌شوند.

حساسیت بیش از حد و یا کمتر از حد نرمال

بدکارکردی سیستم لامسه باعث داشتن درک نادرستی از لمس و یا درد می‌شود در نهایت کودک حساسیت بیش از حد و یا کمتر از حد نرمال نشان خواهد داد. چنانچه کسی به او دست بزند آن را به منزله تهدید شدن درک می‌کند و در پاسخ به آن رفتارهایی مانند کج خلقی، ضربه زدن ، لگد زدن و حتی خشونت کلامی خواهد داشت. ضعف در تصور و محدودیت محرکات داشته و غیر قابل انعطاف و خشک بوده و دچار زود رنجی، کج خلقی، کاهش تمرکز و حواس پرتی و بیش فعالی شده و ارتباط او با همسالان و دیگران ضعیف شده و در نتیجه ضعف در مهارت‌های اجتماعی ایجاد شده و تنها ماندن به او تحمیل می‌شود. پس در نهایت مشکلات یادگیری نیز به سراغ او خواهد آمد.

حساسیت بیش از حد

منجر به تدافع لمسی می‌شود. در این صورت علائم زیر دیده می‌شوند:

1- سیستم لامسه نارس بوده و به طور نامناسب عمل می‌کند.

2- درون‌دادهای عصبی غیر طبیعی به کورتکس فرستاده شده و تداخل با دیگر فرآیندهای مغزی حاصل می‌شود.

3- مغز دچار تحریک بیش از حد شده و در نتیجه فعالیت مغز بیش از حد لازم می‌شود. حالتی پیش می‌آید که نه خاموشی وجود دارد و نه سازماندهی اطلاعات.

4- در نتیجه تحریک بیش از حد مغزی فرد نمی‌تواند رفتار خود را سازماندهی کند و تمرکز داشته باشد. پس پاسخ هیجانی منفی به تحریکات لمسی خواهد داشت.

5- فرد نسبت به لمس سطحی بسیار حساس می‌شود

6- به هنگام لمس توسط دیگران خود را کنار می‌کشد

7- یا از در آغوش گرفتن متنفر است یا تماس فیزیکی را دوست دارد

8- مشکل مربوط به لباس پوشیدن دارد و از پوشیدن برخی از لباس‌ها به خاطر جنس و بافت آن‌ها خودداری می‌کند. دوست دارد لباس‌های سر هم بپوشد بدون این که به درجه حرارت توجه نماید و یا ترجیح می‌دهد هیچ لباسی نپوشد. برچسب و یا اتیکت لباس‌ها برایش خوشایند نیست. از ملافه خوشش نمی‌آید.

9- مشکلات مربوط به آرایش دارد. از کوتاه نمودن مو وشانه زدن بیزار است.

10- شستن و یا خشک کردن صورت و یا مو توسط مادر جیغ و داد به راه می‌اندازد. از قرار گرفتن زیر دوش بیزار است.

11- از چهار دست و پا رفتن و یا راه رفتن بر روی سطوحی مانند: فرش و یا چمن اجتناب می‌کند.

12- در مدرسه دوست دارد در آخر صف بایستد و از بودن در جاهای شلوغ متنفر است.

13- کاربرد وسایل مربوط به درس و کلاس آزار دهنده است.

14- از وسایلی که باعث کثیف شدن دست وی می‌شود اجتناب می‌کند مانند: چسب، شن و ماسه، گل، نقاشی انگشتی.

فعالیت کمتر از حد

1- به تحریکات دردناک واکنشی نشان نمی‌دهد.

2- در دستکاری اشیا و اسباب بازی‌ها مشکل دارد به جای استفاده از تمام دست از نوک انگشتانش استفاده می‌کند.

طلب حس لمسی

اشتیاق لمسی دارد. به این معنی که به طور مداوم و یکسره وسایل را لمس می‌کند. مالش/سایش مکرر دارد.

برای تقویت سیستم حس لامسه فعالیت های زیر مفید است

1- حمام کردن

2- نقاشی با گچ

3- پا برهنه راه رفتن

4- کار با پارچه‌هایی با جنس مختلف

5- بازی با کودکان دیگر

6- بازی با توپ‌های خار دار

پردازش حس شنوایی

پردازش شنوایی به معنی توانایی مغز برای دریافت، تشخیص، تمایز ، فیلتر نمودن و تفسیر صداهای اطراف ما به منظور فهم آن است.

اختلال در پردازش شنوایی که تاثیر بر روند تفسیر اطلاعات شنیداری در مغز دارد، منجر به مشکلات زیر می‌شود:

1- ضعف در مهارت‌های مرتبط با گوش دادن در نتیجه توجه نمودن و به خاطر سپردن مطالب شفاهی مشکل می شود.

2- به صداهای معمولی و عادی نمی تواند عادت کند. به هنگام شنیدن صداهای غیر منتظره یا ناگهانی می ترسد. مثلاً با شنیدن صدای زنگ از جا می پرد.

3- به راحتی دچار حواس پرتی می‌شود و تمرکز خود را از دست می‌دهد.

4- ضعف در مهارت‌های ترتیب‌دهی و حافظه(توالی شنیداری) در نتیجه فرد نمی‌تواند دستورالعمل‌های چند مرحله‌ای را انجام دهد.

5- به دلیل مشکل در پردازش شنوایی نیاز به زمان بیشتری برای پاسخ‌دهی به پرسش‌ها دارد.

6- مشکل در دنبال نمودن جهات دارد.

7- اختلالات گفتار و زبان حاصل می شود. به عنوان مثال: در توالی هجاها و یادگیری واژگان جدید و در نتیجه در یادگیری زبان مشکل ایجاد می‌شود.

8- مشکل در خواندن، درک مطلب، هجی کردن و دامنه لغات دارند.

9- بنابراین ضعف در عملکرد تحصیلی دارد.

10- تعاملات بین فردی و مهارت‌های اجتماعی ضعیف است.

11- در محیط‌های شلوغ دچار اضطراب می‌شود و دست‌های خود را روی گوش‌هایش می‌گذارد.

12- مشکلات رفتاری ایجاد می‌شود.

برای تقویت سیستم شنوایی فعالیت هایی مانند:

استفاده از موسیقی ملایم پس زمینه، صدای چشمه، دستگاه‌ها و وسایلی که صدای آب تولید می‌کنند کمک‌کننده است. زمزمه کردن آواز، گفتن کلمات هم قافیه یا شعر ساختن، بازی هوپ و شمردن به ترتیب در جهت تقویت حافظه توالی شنیداری مفید است. کیفیت صدا مهم است. با بالا و پایین بردن تون صدا می‌توان توجه دانش آموز را جلب نمود. به عنوان مثال از موسیقی تند یا ضربی استفاده کرد. حرکات آهسته با آوازهای حرکتی و سرودهای دسته جمعی با صدای ملایم در جهت تقویت یکپارچگی حسی مفید است. در صورت لزوم می‌توان از گوش گیر یا هدفون استفاده نمود.

پردازش حس بینایی چیست؟

پردازش بینایی به معنی توانایی تشخیص و تفسیر تحریکات بینایی است. که به آن مهارت ادراک بینایی نیز گفته می‌شود. این واقعیت که کودک می تواند به وضوح و به راحتی ببیند نمی‌تواند تضمینی بر توانا بودن مغز وی برای استفاده از اطلاعات دریافتی مرتبط با حس بینایی باشد.

مهارت پردازش حس بینایی مرتبط با این حیطه ها ادراکی است

1- جهت یابی و تشخیص چپ و راست

2- تشخیص شکل، حافظه بینایی و هماهنگی حرکتی چشمی

3- تشخیص شکل از زمینه

4- ارتباطات فضایی

اختلال در پردازش بینایی منجر به مشکلات زیر می شود

1- فرد دائماً به اشیای دور و بر خود می‌خورد.

2- مرز بین خود و دیگران را تشخیص نمی‌دهد.

3- حریم و مرز مشخص شده را نمی‌داند. به عنوان مثال هنگام رنگ آمیزی بیرون از کادر را رنگ می‌کند. در شمارش اعداد نیز مشکل دارد و ترتیب را رعایت نمی‌کند.

4- مشکل در تماس چشمی و یا تعقیب یا ردیابی بینایی دارد.

5- به هنگام خواندن یا نوشتن از روی کتاب سطر را گم می‌کند.

6- مشکل در درک عمق دارد.

7- توجه کمی به جزئیات تصاویر دارد.

8- دست نویسی او ضعیف است.

9- از فعالیت‌های نوشتنی، خواندنی و ترسیمی اجتناب می‌نماید.

10- در چیدن پازل‌ها و بازی‌های ساختنی مشکل دارد.

11- به راحتی گم می‌شود.

12- در تشخیص و ترسیم حروف، اعداد و اشکال مشکل دارد.

13- قادر به عبور از میان اشیایی که راهنمای دیداری دارند نیست.

14- تعادل ضعیفی دارد.

15- حساسیت به رنگ‌ها و نورهای تند و شفاف به ویژه نورهای فلش دارد.

16- مشکل در فهم نشانه‌های(دستورالعمل) غیر کلامی دارد.

17- اختلال در نوشتن و سایر اختلالات یادگیری ممکن است داشته باشد.

18- مشکل در تشخیص شکل از زمینه

ارائه راهکار هایی برای تقویت سیستم بینایی

تا جایی که ممکن است از نورهای طبیعی یا روشن استفاده شود. ممکن است کودک نیازمند استفاده از وسیله کمکی برای چشم باشد. مثلاً لنز رنگی و یا عینک آفتابی مخصوص داخل خانه. از نورهای به حالت سوسو اجتناب شود.

از پوسترهای متعدد یا دکوراسیون‌های شلوغ استفاده نشود. از جدا کننده‌های تاشو برای سازمان‌دهی فضای کار کودک استفاده شود. اتاق او روشنایی متعادلی داشته باشد.

ممکن است با استفاده از خطوط راهنمای جهات، خواندن برای او راحت‌تر باشد. به عنوان مثال: به جای استفاده از ماژیک‌های متعدد رنگی بر روی وایت بورد ترجیحاً از ماژیک مشکی روی کاغذ سفید استفاده شود.

سیستم بویایی

این سیستم از قدیمی‌ترین و اساسی‌ترین بخش‌های مغز است. اختلال در پردازش حس بویایی منجر به اجتناب فرد از بوهایی که برای دیگران طبیعی است می‌شود.

گیرنده‌های این سیستم در راه‌های بویایی مجاری بینی قرار دارند. سلول‌های عصبی حسی یا نورون‌ها به همراه فیبرهای مویی شکل به نام cilia در انتها قرار دارند.

نورون‌ها فیبرهای عصبی یا آکسون‌ها را به پیاز بویایی که یک ساختار مغزی قرار گرفته در بالای بینی است می‌فرستند.

در پیاز بویایی اطلاعات رسیده از این گیرنده‌ها به صورت الگوهایی که مغز آن‌ها را به عنوان بوهای مختلف تفسیر می‌کند، سازمان دهی می‌شود.

جهت تقویت سیستم بویایی رایحه درمانی با روغن‌های ضروری و لازم برای این کودکان مفید است.

سیستم چشایی

گیرنده‌های این سیستم در جوانه‌های چشایی (lingual papillae)) بر روی سطح فوقانی زبان قرار دارند. اطلاعات مربوط به مزه غذاهای خورده شده توسط این گیرنده‌ها دریافت می‌شود. زبان انسان در حدود 10000جوانه چشایی دارد.

چهار طعم : شیرینی، تلخی، شوری و ترشی توسط گیرنده‌های سیستم چشایی دریافت می‌شود.

نقشه زبان-تصور نادرست

هر گروه از این جوانه‌های چشایی که در سرتاسر زبان قرار دارند یک مزه اصلی را به طور جداگانه دریافت و به مغز می‌فرستند.

اختلال در پردازش حس چشایی منجر به اجتناب فرد از مزه‌هایی که برای دیگران قابل تحمل است می‌شود.

عادات بد غذایی شکل می‌گیرد به این معنی که از خوردن بعضی غذاها به خاطر مزه آن‌ها خودداری می‌کند. از خمیر دندان خوشش نمی‌آید در نتیجه مسواک زدن را دوست ندارد.

راهکارهای تقویت حس بویایی و چشایی

جویدن دستبند‌های لاستیکی

استفاده نکردن از عطر و ادکلن‌های خیلی تند

عدم استفاده از چسب

مواد شست و شوی معطر را از دسترس آن‌ها دور نگه دارید.

اجتناب از خوشبو کننده هوا