برخی افراد فکر می‌کنند که اوتیسم مثل یک استخر شنا است؛ اگر شما داخل استخر باشید خیس می‌شوید، و اگر بیرون آب باشید کاملا خشک هستید. اما در واقع این گونه نیست و اوتیسم مانند یک سندروم است که علائم خود را از خفیف تا شدید نشان می‌دهد. از نظر متخصصان آکادمیک و کلینیکی، کسی که اوتیسم خفیف دارد که علائم اوتیسم را دارد اما دائما به کمک نیاز ندارد. در این مطلب با معنای کلی اوتیسم خفیف و جزئیات آن آشنا می‌شویم.
اوتیسم خفیف چیست؟
در واقع هیچ ارزیابی رسمی برای تعیین اوتیسم خفیف وجود ندارد؛ در حالی که اوتیسم با عملکرد بالا هنوز به عنوان یک اصطلاح مهم استفاده می‌شود. اما دقیقا اوتیسم خفیف به چه نوع اختلالی گفته می‌شود؟
تاریخچه لغوی اوتیسم خفیف
قبل از سال 1980 اختلال اوتیسم در تمام موارد به عنوان یک اختلال شدید شناخته می‌شد. در واقع هر کسی که به اوتیسم شناخته می‌شد هیچ موفقیتی در تحصیل، روابط اجتماعی، کار یا ارتباطات کسب نمی‌کرد. در سال 1994 سندروم آسپرجر به دستورالعمل تشخیصی اختلالات ذهنی اضافه شد. کسانی که سندروم آسپرجر دارند، رفتارهای سندرومی و اختلالات گفتاری را نشان می‌دهند.
در سال 2013 دستورالعمل تشخیصی اختلالات ذهنی دوباره تغییر کرد و منتشر شد. سندروم آسپرجر دیگر یک اصطلاح تشخیصی نیست. در واقع به جای این کار، تمام افرادی که اوتیسم دارند با یک دستورالعمل تشخیص داده می‌شوند. اختلال طیف اوتیسم به طور کُلی به افرادی اختلال می‌شود که اوتیسم دارند. این افراد ممکن است تعویق گفتاری، پردازش حسی یا رفتار خاصی نداشته باشند اما به هر حال علائم خاص خود را دارند. اگرچه کسانی که اوتیسم دارند معمولاً در روابط اجتماعی مشکل دارند، اما علائم این افراد از شدید ( چالش‌های کلامی و غیر کلامی) به خفیف (مشکل در درک هنجارهای اجتماعی و زبان بدن) دسته‌بندی می‌شوند. بنابراین اوتیسم خفیف هم در ادبیات عمومی مردم وجود دارد و علائم آن کوتاه‌تر و ضعیف‌تر از سایرین هستند.
امروزه تشخیص اختلال طیف اوتیسم شامل سطوح مختلفی از 1 تا 3 است که افراد با اختلال سطح 3 به بیشترین حمایت احتیاج دارند. اگرچه تعریف کسی که اوتیسم سطح 1 دارد به صورت کامل شکل نگرفته است، اما کسانی که اوتیسم سطح 1 دارند به عنوان اوتیسم خفیف شناخته می‌شوند.
علائم اوتیسم خفیف
برای تشخیص سطح اوتیسم، باید علائم اوتیسم به ترتیب دسته‌بندی شوند. حتی کسانی که اوتیسم خفیف دارند، احتمالا علائم مشخص و شدیدی دارند که بتوان با شناسایی آنها اوتیسم را در فرد تشخیص داد. علائم این اختلال معمولا شامل چالش‌های رشدی و حسی هستند که از حالت عادی خارج شده‌اند. علی‌رغم اینکه این علائم باید قبل از سن 3 سالگی ظاهر شوند، اما در موارد خفیف‌تر ممکن است سن تشخیص آنها افزایش یابد؛ به خصوص در کودکان دختر که سن تشخیص در آنها بالاتر است. اگر علائم اوتیسم اولین بار بعد از 3 سالگی ظاهر شوند، احتمالاً این اختلال از نوع خفیف است که حتی ممکن است به عنوان نوع دیگری از اختلال ارتباطی یا اجتماعی تشخیص داده شود.
اگر یک کودک واقعا اوتیسم خفیف داشته باشد، علائم آن عبارتند از:
- مشکل در برقراری ارتباط موثر که ممکن است شامل شرکت در گفتگو، زبان بدن، ارتباط چشمی یا حالت چهره باشد.
- مشکل در توسعه و حفظ روابط شخصی که اغلب باعث می‌شود پیدا کردن دوست، اشتراک‌گذاری اطلاعات و بازی‌های تصویری برای آنها سخت باشد.
- اولولیت داشتن تکرار حرکات، فعالیت‌ها، کارها و کلمات به صورت مرتب؛ حتی اگر ضرورتی برای این رفتارهای تکراری وجود نداشته باشد. (یک مثال همیشگی درباره این رفتار چیدن اسباب‌بازی‌ها به صورت مرتب و تکراری است.)
- رفتارها و علایق وسواسی؛ کودکی که اوتیسم خفیف دارد ممکن است به یک بازی ویدیویی خاص علاقه داشته باشد و همه چیز را در این مورد بداند. چنین رفتارهای وسواسی و حساسی در این افراد زیاد است.
- این افراد به محرک‌های ورودی واکنش بسیار زیاد یا بسیار کمی می‌دهند. مثلا به صدا، نور، بو، درد یا لمس بسیار حساس هستند.
ملاک‌های تشخیص اوتیسم خفیف
ملاک‌های تشخیص اوتیسم خفیف در کتاب راهنمای اختلالات ذهنی که سن تشخیص اختلال طیف اوتیسم را مشخص می‌کند، تعیین شده‌اند. این ملاک‌ها نشان می‌دهند که تاخیر در ایجاد روابط اجتماعی و هماهنگی اجتماعی ممکن است قبل از سن 3 سالگی بروز پیدا کنند. همچنین ممکن است علائم و نشانه‌های اوتیسم دیرهنگام نمود پیدا کنند. این علائم تا زمانی که کودک نشان دهد که بر اساس سن خود نمی‌تواند نیازهای اجتماعی خود را برآورد کنند.
کتاب راهنمایی که از آن نام بردیم شامل سطوح عملی است که شدت اوتیسم را تعریف می‌کند. کسانی که اوتیسم خفیف دارند، به طور کلی اختلال سطح 1 دارند و این به آن معنی است که کمتر به پشتیبانی عملی نیاز دارند. اگرچه برخی افرادی که اوتیسم خفیف دارند ممکن است با توجه به وضعیف خود به پشتیبانی‌ها و حمایت‌های زیادی احتیاج داشته باشند. برای مثال کسی که اختلال سطحی دارد ممکن است مهارت‌های کلامی مناسبی داشته باشد اما تشخیص احساسات و زبان بدن دیگران برای او سخت باشد.
در ادامه به علائم اوتیسم اشاره خواهیم کرد. با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده گفته می‌شود.
درمان اوتیسم
روش‌های درمانی مناسب برای تمام سطوح اوتیسم (کلیک کنید) شامل موارد زیر است:
- رفتاردرمانی: این نوع از درمان رفتارهای مناسب را به کودکان آموزش می‌دهد و با استفاده از سیستم پاداش و تنبیه این آموزش‌ها را ارائه می‌کنند.
- بازی درمانی: این نوع درمان از فعالیت‌های بر پایه بازی استفاده می‌کند تا مهارت‌های عاطفی و ارتباطی کودک را بسازد. یکی از اساسی‌ترین چالش‌های افرادی که اوتیسم خفیف با آن مواجه هستند، چالش ارتباط برای دیگران است.
- دارودرمانی: داروهای خاصی برای درمان یا بهبود علائم اوتیسم وجود دارد. مثلا داروهای ضد افسردگی و اختلالات رفتاری برای اوتیسم خفیف در نظر گرفته می‌شوند.
- گفتاردرمانی: در مواردی که اوتیسم خفیف‌تر است، گفتاردرمانی می‌تواند به مهارت‌های گفتگو محور و زبان بدن کمک کند.
- کاردرمانی: یکی از بهترین روش‌ها برای کنترل و بهبود اوتیسم، کاردرمانی است که بسیار ضروری است.
- فیزیوتراپی: بسیاری از کودکانی که اوتیسم دارند ممکن است ضعف عضلانی داشته باشند که در این صورت باید از فیزیوتراپی استفاده کنند.
برخی از کودکانی که اوتیسم دارند، می‌توانند از روش‌های درمانی مثل جراحی استفاده کنند. در مواردی که مشکلات این افراد بیش از حد زیاد است، جراحی کاربرد دارد. البته تشخیص روش درمانی مناسب برای هر شخص باید به دستور متخصصان و پزشکان انجام شود؛ مثلا کسانی که اختلالات مختلفی مثل افسردگی، اضطراب، ضعف مهارت‌های فیزیکی، رفتارهای تکراری، مشکلات خواب یا … دارند، هر کدام باید از روش خاصی استفاده کنند.
آیا ممکن است یک بزرگسال اوتیسم تشخیص داده نشده داشته باشد؟
در واقع کسانی که سال‌ها به عنوان فرد اوتیسم تشخیص داده نشده‌اند اما برخی علائم آن را دارند ممکن است اوتیسم خفیف داشته باشد و علائم آن شامل:
- مشکلات ارتباطی خفیف. آنها در پیوستن به فعالیت‌های گروهی مشکل دارند. این افراد همیشه نمی‌توانند به راحتی روابط احساسی یا دوستانه برقرار کنند. این افراد احتمالا بیشتر زمان خود را با افرادی که از آنها بزرگ‌تر یا کوچک‌تر هستند بگذارنند یا علاقه مفرطی به حیوانات خانگی نشان دهند.
- الگوهای ارتباطی غیرعادی. عادت‌های ارتباطی آنها بیش از حد به ابزارهای دیجیتال وابسته است. بزرگسالانی که اوتیسم خفیف تشخیص داده نشده دارند، حتی در سنین بالا هم از چت روم‌ها یا شبکه‌های اجتماعی برای دوست یابی استفاده می‌کنند.
- روش‌های یادگیری عجیب. این افراد ممکن است تلویزیون یا اینترنت را الگوی خود قرار دهند.
- رفتارهای اجتماعی نامناسب. این افراد ممکن است از نظر دیگران خوب صحبت نکنند. آداب اجتماعی آنها ضعیف است و به خوبی توجه جلب نمی‌کنند.
- معمولا از تماس فیزیکی بیزارند. بغل کردن یا بوسیدن برای این افراد عذاب آور است و ترجیح می‌دهند کمتر با دیگران تماس پیدا کنند.
البته این افراد باید چند علامت داشته باشد، یا اینکه چه علائمی موجب تمایز این نوع اوتیسم با سایر سطوح اوتیسم می‌شود هنوز شک وجود دارد.
نکاتی درباره زندگی با اوتیسم خفیف
همانطور که دانستید، اوتیسم خفیف علائم قوی ندارد و احتمالا کمتر به پشتیبانی و حمایت اطرافیان نیاز دارد. اما به هر حال برای اینکه کودک زندگی مناسبی داشته باشد، باید به خوبی با آن رفتار کنیم. اینکه اوتیسم در چه سطحی است باید توسط پزشک یا متخصص کاردرمانی تشخیص داده شود. برای کمک به کسی که اوتیسم خفیف دارد، می‌توان از فاکتورهایی مثل مربی، جلسات مشاوره، گروه‌های حمایتی یا روش‌های مختلف درمانی استفاده کرد. متخصصان اعصاب و روان معمولا روش‌هایی را پیشنهاد می‌کنند که هم بتوان علائم اختلال را کاهش داد و هم زندگی او را تسهیل کرد.
کسی اوتیسم سطح 1 دارد بیشتر روی مسائل ارتباطی دچار مشکل می‌شود و کاردرمان هم به همین مسائل وارد می‌شود. قبل از اینکه به روش‌های درمانی فکر کنید، توصیه می‌کنیم به یک کاردرمان مناسب مراجعه کنید تا از این لحاظ آمادگی لازم را پیدا کنید. از آنجایی که هر فرد الگوی متفاوتی برای زندگی دارد، روش‌های درمانی برای هر شخص متفاوت است.
سخن آخر
اوتیسم خفیف هنوز به طور کامل شناخته نشده است و برای مواردی که علائم خفیف دارند از این واژه استفاده می‌شود. اما تشخیص این نوع از اوتیسم توسط متخصصان انجام می‌شود و جای هیچگونه نگرانی وجود ندارد. احتمالا اگر به وجود اوتیسم خفیف در کودکتان مشکوک هستید، باید به پزشکان، کاردرمان‌ها و روانشناسان مختلفی مراجعه کنید. توصیه می‌کنیم برای این کار بیشتر روی آمادگی خودتان تمرکز کنید و بیشتر در این مورد آگاهی کسب کنید. شما اگر بیشتر در مورد روندی که باید در پیش بگیرید بدانید، راحت‌تر می‌توانید به فرزندتان کمک کنید.
کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی فاطمه باقرزاده، بهترین کلینیک کاردرمانی در کرج است که خدمات بسیار تخصصی و ویژه‌ای برای تشیخص و درمان اوتیسم ارائه می‌کند. این کلینک خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل را هم به شما عزیزان ارائه می‌کند. اوتیسم خفیف به راحتی توسط متخصصان کلینیک فاطمه باقرزاده قابل تشخیص است و درمان می‌شود. توصیه می‌کنیم برای اطلاعات بیشتر با شماره تماس این کلینیک تماس حاصل فرمایید.
